Nowa Brama Bielska w Płocku to temat pracy dyplomowej Marcina Tomaszewskiego wykonanej pod kierunkiem Elżbiety Będkowskiej na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Politechniki Łódzkiej. Projekt stanowi również próbę odpowiedzi na pytanie, jak w czasie rozwoju cywilizacji zmieniała się brama miejska oraz jaką formę i funkcję powinna przyjmować współcześnie. Wybór tematyki podyktowany jest zauważalną potrzebą małych miast w Polsce do podkreślania swojej bogatej historii. Niestety często znaczna część dziedzictwa miast została bezpowrotnie utracona.
„Nowa Brama Bielska” w Płocku
Autor: mgr inż. arch. Marcin Tomaszewski
Promotor: dr inż. arch. Elżbieta Będkowska
Uczelnia: Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska | Politechnika Łódzka
Nowa Brama Bielska w Płocku
Przed przystąpieniem do projektu prześledzona została historia rozwoju bram miejskich, która okazała się pomocna przy sporządzaniu układu funkcjonalnego budynku. Ze względu na złożoność problemu postaram się przybliżyć temat w ogromnym skrócie. Pierwszymi bramami możemy określić przeszkodę terenową w postaci otworu w grocie skalnej czy rzekę, która w symboliczny sposób oznajmiała przekroczenie granicy. Z biegiem lat brama pełniła przede wszystkim funkcję obroną, której forma stawała się coraz bardziej złożona. Z czasem brama otrzymała drugą ważną funkcję. Miała być obiektem witającym podróżnych przybywających do miasta ukazując jednocześnie potęgę włodarza. Okres broni palnej spowodował, iż obronna funkcja bramy stawała się zanikać. Współczesne bram powróciły do pierwotnej funkcji symbolizującej przekroczenie granicy oraz dominującego elementu w strukturze miasta. Dzięki prześledzeniu opracowań historycznych narodził się pomysł układu funkcjonalnego budynku.
Idea projektu – funkcja
Budynek „Nowej Bramy Bielskiej” będzie pełnił funkcję centrum dziedzictwa kultury miasta. Będzie on budynkiem, z którego można rozpocząć podróż po zabytkowym Płocku. Obiekt wyposażony jest w przestrzeń wystawienniczą związaną z historią miasta, oraz szereg pomieszczeń przystosowanych do ruchu turystycznego. Sale multimedialne, sale konferencyjne, informacje turystyczne oraz parking podziemny. Całość pomieszczeń ma za zadanie jak najszybciej przekazać wszystkie niezbędne informacje ułatwiające zwiedzanie miasta. Nowy projekt ma zachęcić turystów do przyjazdu do Płocka oraz pokazać innowacyjność miasta.
Ze względu na przejazd bramny na parterze i pierwszym piętrze budynek został podzielony na dwa skrzydła. Będą one mogły funkcjonować niezależnie od siebie. Wejście główne znajduje się na poziomie -1. Aby dostać się do budynku należy przejść reprezentacyjną zewnętrzną klatką schodową pod zabytkowym murem. Prowadzi ono do skrzydła, w którym znajdują się strefa wejściowa połączona z parkingiem podziemnym dla osób niepełnosprawnych oraz pierwsze przestrzenie wystawowe. Dalsze pokonywanie kondygnacji pozwala odkrywać nową historię miasta. Na ostatniej kondygnacji dwa skrzydła budynku łączy bryła bramy, w której umieszczono makietę miasta. Ostatnia kondygnacja zawiera salę konferencyjną z foyer. Funkcjonowanie budynku pozwala łatwo zrozumieć przekrój 3d oraz szkic ideowy.
Idea projektu – forma
Obiekt zaprojektowano na działce, na której istniała średniowieczna brama miejska dodatkowo znajduje się tam zabytkowy fragment oryginalnego średniowiecznego muru. Te dwa elementy stały się główną inspiracją projektu. W projekcie położony jest nacisk na jak najlepszą ekspozycję zabytkowych elementów. Nad drogą prowadzącą do Starego Miasta umieszczono „ducha bramy”, który wielkością oraz formą przypomina nieistniejący już obiekt. Natomiast główne wejście do budynku znajduje się pod zabytkowym murem. Całość elewacji wykonana jest ze szklanych cegieł, których ułożenie nawiązuje do historycznego muru.
Układ funkcjonalny
Parter – Ulica Bielska dzieli go na dwie niezależne części. W skrzydle wschodnim będzie zlokalizowany lokal gastronomiczny wraz z zapleczem. Ewakuacyjna klatka schodowa oraz wjazd na parking podziemny. Skrzydło zachodnie będzie pełniło funkcję informacji turystycznej z stanowiskami przewodników. W tym skrzydle również umieszczono ewakuacyjną klatkę schodową, jak i otwartą klatkę schodową łączącą wszystkie piętra.
1 piętro – Podobnie jak niższa kondygnacja podzielone jest na dwa niezależne skrzydła. Skrzydło wschodnie posiada antresole, którą będą wykorzystywali artyści jako miejsce ekspozycji dzieł sztuki. Znajdują się tam pracownie artystyczne, węzeł sanitarny oraz klatki schodowe, ewakuacyjne. Skrzydło zachodnie połączone jest ze strefą turystyczna na niższej kondygnacji klatką schodową. Całość piętra przeznaczona jest na cele wystawowe powiązane z historią miasta. Mieścić się będą tu pomieszczenia multimedialne do interaktywnego poznawania historii miasta, jak i typowe sale wystawowe z przestrzenią magazynową.
2 piętro – Na ostatniej kondygnacji dotąd dwa odrębne skrzydła połączone są budynkiem bramy nadwieszonym nad ulicą. Ostania kondygnacja połączona jest funkcjonalnie z częścią turystyczna i wystawową. Część zachodnia jest kontynuacją przestrzeni wystawowych i multimedialnych jednak znajdują się tu dodatkowo pomieszczenia administracji budynku wraz z zapleczem sanitarnym. W budynku bramy znajdować się będzie makieta historycznego Płocka. W drugiej części kondygnacji umieszczana została sala kinowo – konferencyjna. Sala będzie miała dostęp do węzła sanitarnego, garderób oraz pomieszczeń magazynowych.
Kondygnacje podziemne
1 kondygnacja podziemna – jest kondygnacją węzłową, Znajduje się tu główna przestrzeń wystawowa, która połączona jest przeszklonym przedsionkiem z parkingiem podziemnym. Do przestrzeni możemy dostać się poprzez trzy drogi. Z poziomu ulicy głównym wejściem pod murem Kazimierzowskim, od ulicy Kwiatka, klatką schodową z strefy turystycznej dostępnej od ulicy Bielskiej. Ze względu na wzrost znaczenia ruchu kołowego, główna strefa wejściowa i parking umieszczone zostały na jednym poziomie. Powoduje to, iż osoby parkujące samochód po wyjściu z parkingu wchodzą w główną strefę budynku. Centralną część stanowi dwukondygnacyjna sala wystawowa przystosowana do wysokich eksponatów, kasa, sklep, szatnie oraz toalety. Południowa część kondygnacji przeznaczona jest dla pomieszczeń technicznych. Umieszczone zostały tam pomieszczenia socjalne, szatnie personelu, toalety, pomieszczenia magazynowe a także pomieszczenia pracowników technicznych. Pomieszczenia przystosowane do przechowywania ekspozycji są w bezpośrednim sąsiedztwie podjazdu gospodarczego, przeznaczonego do załadunku i rozładunku ekspozycji. Cała kondygnacja wyposażona jest również w klatki ewakuacyjne.
2 kondygnacja podziemna – jej główną funkcją jest parking podziemny. Zaprojektowano go na 37 miejsc postojowych. W pobliżu klatki schodowej umieszczono toalety publiczne, przewijalnie dla dzieci oraz pomieszczenia gospodarcze. Na kondygnacji znajdują się pomieszczenia technologiczne: stacja transformatorowa, węzeł cieplny, wentylatornia. Z parkingu podziemnego wyprowadzają nas dwie klatki ewakuacyjne oraz jedna klatka otwarta. Wszystkie klatki posiadają przedsionki przeciwpożarowe.
Budynek znajduje się w zabytkowej części miasta w miejscu średniowiecznej Bramy Bielskiej prowadzącej na rynek. Tak skomplikowany teren, w którym występują nawarstwienia historyczne był nie lada wyzwaniem. Na działce istniała kiedyś średniowieczna brama miejska, dodatkowo na działce znajduje się fragment muru z czasów Kazimierza Wielkiego. W trakcie badań opracowań historycznych odnaleziono prawdopodobny wygląd dawnej bramy miejskiej, która stała się punktem wyjścia do budowania formy obiektu.
Lokalizacja bramy bielskiej w układzie urbanistycznym miasta znajduje się w bliskim sąsiedztwie obszarów o zróżnicowanej genezie i czasie powstawania. Dodatkowo architektura w pobliżu bramy pochodzi z różnych okresów i tak projektowana „Nowa Brama Bielska będzie sąsiadowała z XIX wieczną zabudową klasycystyczną, kamienicami z początku XX wieku, które zostały przebudowane pod koniec wieku XX. Dodatkowo tło przejazdu bramnego będą wypełniać budynki pobudowane na przełomie XIX i XX wieku.
Projekt nowej bramy łączy zróżnicowaną pod względem czasu powstawania zabudowę. Dodatkowo na formę budynku ma wpływ różnica wysokości zabudowy, do których Nowa Brama będzie przylegać. Z jednej strony zlokalizowany jest budynek dwukondygnacyjny natomiast z drugiej czterokondygnacyjna kamienica.