Biblioteka Nowy Horyzont, inspirowana ideą trzeciego miejsca oraz nowoczesną kawiarnią, stała się lokalnym hubem edukacyjno-kulturowym oraz jednym z ulubionych miejsc spotkań lokalnej społeczności. Projekt modernizacji i pełnych energii wnętrz opracowali Grzegorz Kłoda (GK-Atelier) oraz Justyna Baran.
Biblioteka w Kraśniku jest laureatką międzynarodowego konkursu German Design Award 2024 w kategorii Excellent Architecture – Interior Architecture, organizowanego przez Niemiecką Radę Wzornictwa. Jest też nominowana w polskim konkursie Property Design Awards 2024. Wyniki poznamy podczas uroczystej Gali wręczenia nagród w Międzynarodowym Centrum Kongresowym pod koniec stycznia.
Biblioteka Nowy Horyzont w Kraśniku
Inwestor: Miejska Biblioteka Publiczna w Kraśniku
Główny projektant: Grzegorz Kłoda, GK-Atelier
Projektant: Justyna Baran
Powierzchnia: 500 mkw
Zdjęcia: Grzegorz Wasylko
Modernizacja inspirowana ideą trzeciego miejsca
W 2022 roku architekci wybrani do wykonania projektu aranżacji wnętrz Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kraśniku w ramach większego projektu modernizacji całej biblioteki.
„Stwierdziliśmy, iż podejmiemy się zaprojektowania pierwszej w Polsce, a może i w Europie, biblioteki publicznej w pełni inspirowanej ideą trzeciego miejsca. Ale ideę tą trzeba było w coś “ubrać”. Pomysł przyszedł gdy popijałem kawę w jednej z Wrocławskich kawiarni, pomyślałem: “a gdyby tak całą przestrzeń biblioteki zaprojektować w stylu modnej kawiarni z ogródkiem?” – mówi główny projektant Grzegorz Kłoda.
Kawiarnie to miejsca, w których szukamy spokoju, oddechu czy spotykamy się ze znajomymi. To często także przestrzeń do pracy zdalnej.
Czym jest idea trzeciego miejsca? „Trzecie miejsce to termin używany w określaniu miejsca w przestrzeni publicznej, które oddziela środowisko życia w domu i pracy. Pojęcie to użyte zostało po raz pierwszy w 1989 r. przez amerykańskiego socjologa Raya Oldenburga w książce The Great Good Place.” (źródło: Wikipedia).
Projekt zakładał termomodernizację, wymianę okien na bardziej energooszczędne oraz wykonanie fotowoltaiki. Zmodernizowano także instalacje wewnętrzne, tak aby obiekt był efektywny energetycznie. Istotnym punktem było też przystosowanie całego budynku dla potrzeb osób niepełnosprawnych, w tym celu między innymi zamontowano windę. W przyszłości planowane jest wykonanie nowego zagospodarowania terenu w najbliższym otoczeniu biblioteki – muszli koncertowej, placu zabaw i terenów wypoczynkowych.
Zróżnicowana przestrzeń
Projektując Bibliotekę Nowy Horyzont postanowiliśmy podejść do sprawy bardzo nietypowo. Podzieliliśmy użytkowników na trzy typy osobowości: introwertyków, ekstrawertyków oraz typ pośredni. Postanowiliśmy, że każda z trzech głównych sal będzie przeznaczona dla innego typu użytkowników – dodają architekci.
Pierwsza duża sala znajdująca się na parterze budynku, nazywana przez architektów salą dla introwertyków, zorganizowana jest tak aby dawała poczucie kameralności oraz pewnego rodzaju intymności. Znajdują się w niej “loże”, w których można spędzać czas samotnie odrabiając lekcje, czytając książkę czy np. z najbliższą rodziną. Loże dają też możliwość aktywnego spędzenia czasu w małych grupach. W najjaśniejszej strefie przy oknach znajdują się huśtawki, w których możemy przenieść się wyobraźnią do beztroskich czasów dzieciństwa jednocześnie wpatrując się w zieleń za oknem. Jest to też sala, w której zgromadzona została największa część księgozbioru.
Druga sala znajdująca się również na parterze ale w przeciwległym skrzydle, przeznaczona jest dla typu użytkownika o charakterze pośrednim. Centralnym punktem jest nowoczesna, okrągła lada recepcyjna dająca poczucie lepszego kontaktu z bibliotekarzem. Wokół lady umieszczone zostały kawiarniane stoły “drzewa” z wysokimi siedziskami. Pod ścianami natomiast zgromadzono pozostałą część księgozbioru biblioteki, jednak zdecydowanie mniejszą niż w sali dla introwertyków. Przestrzeń sali jest głównie otwarta z kilkoma kameralnymi “zakamarkami” pomiędzy regałami, wydzielonymi ozdobnymi lamelami, tworzącymi kształt łuków. Motyw ten regularnie powtarza się w przestrzeni biblioteki. Taka organizacja przestrzeni sprawia, iż sala staje się uniwersalna. Można ją traktować jak czytelnie, jednocześnie dzięki otwartemu charakterowi użytkownicy mogą wchodzić w interakcje pomiędzy sobą, jak również z bibliotekarzem. Doskonale odnajdzie się w niej introwertyk pragnący poczytać książkę przy stole jak i ekstrawertyk, któremu spodobała się czytelniczka siedząca przy stoliku obok. Taka przestrzeń sprzyja nawiązywaniu relacji pomiędzy członkami lokalnej społeczności. W tej sali widać już zdecydowanie większe nawiązanie do inspiracji kawiarni o czym świadczą wysokie stoły i krzesła.
Trzecia sala jest przez architektów nazywana salą dla ekstrawertyków. Jej układ pozwala już na organizację aktywności w dużych grupach, a modułowe meble zaprojektowane na wymiar pozwalają na zaaranżowanie przestrzeni w zależności do potrzeb. Meble można również wynieść uzyskując w ten sposób całkowicie otwartą przestrzeń. W sali znajdującej się na piętrze budynku jest również bar z wysokimi krzesłami, w którym użytkownicy mogą się napić kawy i herbaty, a w trakcie organizowanych aktywności pozwala on obsługiwać uczestników.
W przeciwległym końcu sali zaprojektowaliśmy przestrzeń w której mogą się odbywać wieczory autorskie, spotkania z ciekawymi ludźmi czy występy lokalnych artystów. Sala ta jest również otwarta dla lokalnej społeczności co oznacza, że może ona sama wychodzić z inicjatywą i organizować w tej przestrzeni aktywności według własnych pomysłów. Co ważne w sali tej nie znajdują się książki – kontynuują autorzy oryginalnego projektu.
Na parterze budynku znajdują się również: sala multimedialna z 6 mobilnymi stanowiskami komputerowymi oraz dużym telewizorem do prowadzenia prezentacji, sala do gier planszowych i aktywności w małych grupach oraz sala dla najmłodszych. Sala dla najmłodszych jest nieco na uboczu ponieważ architektom zależało aby dzieciaki mogły czuć się w niej swobodnie, a potencjalny hałas nie zakłócał funkcjonowania biblioteki i nie drażnił innych użytkowników. Ciekawostką jest również niewielka ścianka wspinaczkowa ciesząca się ogromną popularnością od pierwszych dni. W sali dla dzieci znajduje się również księgozbiór oraz zabawki i przyrządy niezbędne do prowadzenia zabaw i zajęć.
Wartym podkreślenia jest również fakt detalu architektonicznego, którym w tym wypadku jest nienachalnie porozrzucana po całej bibliotece zieleń oraz tapety z motywami florystycznymi.
Największą wartością społeczną jest to, że mieszkańcy Kraśnika zyskali w samym centrum swojego miasta, nowoczesną oraz innowacyjną instytucję kultury, która prężnie angażuje się między innymi w propagowanie idei związanych z ekologią. Biblioteka Nowy Horyzont jest współorganizatorem Eko Festiwalu organizowanego cyklicznie w Kraśniku. Prowadzone są zajęcia z zakresu ochrony środowiska, segregacji śmieci czy edukujące w szeroko pojętej dziedzinie recyklingu, nie tylko śmieci.
Ciekawą inicjatywą są również aktywności “Biblioteka w domu”, “Biblioteka w Domu Pomocy Społecznej”, oraz “Biblioteka w Środowiskowym Domu Opieki” polegające na tym, że bibliotekarze osobiście dowożą książki osobom niemogącym z różnych względów przyjechać do biblioteki. Są to osoby w podeszłym wieku ale też niepełnosprawne dzieci, chore bądź wymagające stałej opieki.
W bibliotece kultywuje się również lokalne tradycje między innymi poprzez organizację warsztatów z wicia wianków kwietnych czy tworzenia lokalnych wypieków chleba i kiszenia ogórków.
Digitalizacja
Jednym z ważnych obszarów działalności Biblioteki Nowy Horyzont jest podnoszenie kompetencji cyfrowych w społeczności, na rzecz której działa. W przestrzeni biblioteki zaprojektowano salę komputerową z 6 stanowiskami komputerowymi. Stanowiska przystosowane są dla osób niepełnosprawnych. Wypożyczanie i rezerwacja zbiorów odbywa się za pomocą systemu bibliotecznego ALMA. Użytkownicy biblioteki mogą korzystać z tabletów edukacyjnych. Organizowane są warsztaty i szkolenia z zakresu kompetencji cyfrowych, a także warsztaty kodowania i programowania. Oprócz bogatego księgozbioru stacjonarnego, biblioteka oferuje również dostęp do e-booków za pośrednictwem platformy Legimi. W ofercie znajduje się również usługa skanowania i kolorowania archiwalnych fotografii przyniesionych przez użytkowników.
