W czerwcu rozstrzygnięto konkurs na opracowanie koncepcji architektoniczno-urbanistycznej budynku mieszkalno-usługowego przy ul. Gen. J. Hallera w Rybniku. Prezentujemy projekt konkursowy holenderskiego biura Architects for Urbanity. Część międzynarodowego zespołu stanowią projektantki z Polski – Karolina Szóstkiewicz i Karolina Duda.
Rybnik posiada silną tożsamość bazującą na swojej historii, dziedzictwie industrialnym i średniowiecznej tkance miejskiej. Historyczne centrum miasta jest równocześnie malownicze i nowoczesne, zawierając w sobie obszary gęstej zabudowy poprzecinane parkami, nabrzeżami rzeki oraz wieloma zabytkami znajdującymi się w swoim bliskim sąsiedztwie. Puste działki przy ulicy gen. Józefa Hallera, które obecnie stanowią przerwę w miejskiej tkance są kluczowym punktem dla rozwoju śródmieścia. Teren ten ma szansę zostać łącznikiem pomiędzy północną i południową stroną centrum, to znaczy między Rynkiem Głównym, Sądem Rejonowym mieszczącym się w budynku Zamku Piastowskiego, miejskim targowiskiem i innymi ważnymi miejscami znajdującymi się w pobliżu.
Budowa budynków mieszkalno-usługowych oraz nowych przestrzeni publicznych wokół nich utworzy nowy punkt odniesienia dla Rybnika i pozwoli na doświadczenie nowej jakości życia miejskiego. Usytuowanie projektowanych budynków definiuje sposób organizacji całego obszaru i tworzy ramy jego użytkowania.
Budynek mieszkalno-usługowy w Rybniku
Projekt konkursowy
Pracownia: Architects for Urbanity
Zespół: Irgen Salianji, Karolina Szóstkiewicz, Karolina Duda, Konstantina Lola
Lokalizacja: ul. Gen. J. Hallera w Rybniku
Budynek mieszkalno-usługowy
Oba budynki A i B zostały ukształtowane na planie litery L i zwrócone ku sobie tworzą wyraźny kwartał zabudowy oraz domykają zielony wewnętrzny dziedziniec. Zabudowa ma otwarcia w dwóch narożnikach tworzące połączenie pomiędzy rzeką Nacyną, ulicą gen. Hallera i dalszą częścią miasta. Przy wyznaczaniu bryły wzięto przede wszystkim pod uwagę dwa historyczne budynki znajdujące się na tej samej działce, ale także projektowane Pawilon Centrum Edukacji Artystycznej i wielopoziomowy parking oraz inne budynki wyznaczające główne osie urbanistyczne w tej okolicy. Przez główny dziedziniec prowadzi ciąg pieszo-jezdny nr 1, który obsługuje obiekty A i B oraz łączy je z ciągiem pieszym nr 2 projektowanym jako szeroki bulwar z drzewami, placem zabaw, powierzchniami rekreacji i odpoczynku, siedziskami i innymi obiektami służącymi do różnorodnych aktywności wzdłuż niego. Całość proponowanego zagospodarowania jest spójnym założeniem podkreślającym publiczny charakter miejsca, a sam projektowany budynek staje się niepretensjonalną ikoną nadającą wyraz oraz nową tożsamość otoczeniu.
Nowa propozycja jest ukierunkowana na unikatowy charakter Rybnika, istotne elementy tworzące jego miejski krajobraz oraz integrację wszystkich obiektów projektowanych w kwartale Hallera-Pocztowa. Dzięki przerwie w zabudowie od zachodniej strony, pojawia się połączenie wizualne z Nacyną, akcentowane ciągiem zbiorników wodnych, który swoim przebiegiem ukazuje dawny nurt rzeki i przecina cały teren opracowania aż do ulicy Hallera. W parterze budynku A znajduje się szeroki portal łączący wewnętrzny dziedziniec z zabytkowymi budynkami w południowej stronie działki, które proponuje się odrestaurować z zachowaniem wszystkich fasad, otwierając jednak plan wnętrza na umieszczenie tam nowych funkcji usługowych czy informacji miejskiej. Nowa ceglana elewacja w kolorze koralowym pokrywa wszystkie ściany budynku, od południowej strony tworząc teksturowane tło dla isteniejącej zabudowy, które ją wyróżnia, jednocześnie nawiązując do jej materii. Budynek A oraz Hallera 10 i 12 tworzą nową ulicę koncentrującą ruch pieszy oraz usługi. Wschodnia pierzeja inwestycji graniczy z ciągiem pieszym numer 2 i wszystkimi atrakcjami jakie on oferuje oraz podkreśla jego kierunek i znaczenie jako urbanistycznego łącznika. Jest on przestrzenią publiczną nowej jakości otwartą na potrzeby rybniczan. Ciąg pieszy nr 1 jest kadrowany w przerwie między budynkami A i B przez portal utworzony przez platformę na wysokości pierwszego piętra. Mieści ona przestrzeń półprywatną dostępną tylko dla przyszłych mieszkańców i integrującą tę społeczność.
Komunikację rozwiązano w czytelny sposób, za pomocą jednego pionu komunikacyjnego na przecięciu dwóch skrzydeł budynku i korytarza prowadzącego do mieszkań na każdym piętrze, przy zachowaniu wszystkich wymagań przeciwpożarowych. Na parterze znajduje się również dodatkowe wejście obok rowerowni oraz komórki lokatorskie. Od strony ulicy Hallera ulokowano przestrzenie pod lokale usługowe, a od zielonego dziedzińca trzy mieszkania dwupokojowe oraz trzy trzypokojowe. Kolejne piętra powielają układ pięciu trzypokojowych mieszkań we wszystkich narożnikach budynku oraz dwupokojowych umieszczonych pomiędzy nimi. Wydzielono także miejsce pod komórki lokatorskie. Ponadto na pierwszym piętrze korytarz prowadzi do półprywatnego tarasu, z którego można obserowawć życie osiedla dziejące się po obu jego stronach – na dziedzińcu oraz w przestrzeni publicznej od wschodu. Na piątym, ostatnim piętrze połączono trzy najatrakcyjniej ulokowane mniejsze mieszkani, aby uzyskać dwa duże apartamenty trzypokojowe od południowej strony z widokiem na panoramę Rybnika. Rozrzeźbienie elewacji budynku daje każdemu z mieszkań przynajmniej jeden balkon lub loggię, co dodatkowo je utrakcyjnia.
Budynek B ma powielać sposób organizacji budynku B w zakresie komunikacji oraz sytuowania mieszkań i komórek lokatorskich. Lokale usługowe planuje się umieścić we wschodniej części parteru, z wejściami otwierającymi się na ciąg pieszy nr 2.
Głównym materiałem użytym do pokrycia elewacji jest cegła, która odnosi się do postindustrialnego dziedzictwa i szczególnego charakteru miasta. Koralowy kolor nadaje projektowi tożsamość, wyróżnia go, a czasami, gdy pojawia się na drugim planie, jest idealnym tłem dla otaczających obiektów. Publiczne przestrzenie i ciagi komunikacyjne mają nawierzchnię z różnych rodzajów naturalnego kamienia wydobywanego na Śląsku, takiego jak piaskowiec czy granit. Większość elementów małej architektury wykonana jest z prefabrykowanych betonowych elementówm wykończonych drewnem dębowym. Ciąg pieszo-jezdny w miejscu przecięcia z dziedzińcem wybrukowany jest ażurową kostką betonową pozwalającą na zachowanie kontynuacji zielonej powierzchni biologicznie czynnej oraz pozwalają na spowolniony przejazd samochodów dostawczych i mieszkańców parkujących na miejscach dla niepełnosprawnych. Wnętrza mieszkań są proste i solidne. Użyto trwałych i wysmakowanych materiałów, takich jak lastryko i parkiet drewniany na podłogach, surowy beton na sufitach, specjalnie zaprojektowane boazerie ze sklejki i biały tynk na ścianach oraz przeszklenia wpuszczające do środka dużo światła i zapewniające dobrą wentylację każdego mieszkania.
Fasady budynków mieszkalno-usługowych A i B są oparte na siatce 4x4m i przez dodatkowy podział odpowiadają osiom konstrukcyjnym. Występują jej trzy typy:
– Typ 1 daje maksimum przejrzystości pomiędzy wykończeniem z cegły i szerokimi balkonami przynależącymi do mieszkań. Występuje głównie na parterze w ścianach lokali usługowych oraz od strony dziedzińca.
– Typ 2 jest podobny do typu 1 z dodatkowym zastosowaniem ażurowego systemu składającego się z szachownicowo ułożonego wzoru cegieł dla zredukowania całkowitego otwarcia i zwiększenia prywatności. Występuje głównie na elewacjach południowych i na ścianach „przerwanego połączenia” pomiędzy budynkami A i B.
– Typ 3 to rozrzeźbiona kompozycja wklęsłych i wypukłych form tworzących balkony, loggie i nisze uatrakcyjniające wnętrza mieszkań. W większości jest stosowany na południowej elewacji ze względu na zacienienia wynikające z ochrony przed nadmiernym nasłonecznieniem oraz na elewacjach otwierających się na zewnątrz kwartału, gdyż daje ona również więcej prywatności.
Projekt krajobrazu dla tego kwartału jest mocno skondensowany i może być prototypem do kształtowania często mało atrakcyjnych przestrzeni polskich blokowisk. Na zielonym dziedzińcu występują nasadzenia lokalnej roślinności i duże drzewa zgrupowane i dające zacienienie dla siedzisk i innych elementów małej architektury. Swoisty krajobraz tworzony jest również na półprywatnym tarasie. Specjalny system irrygacyjny i profesjonalna obsługa mogą dać kontrolowany rozwój natury, również przy innych funkcjach tego miejsca.
Żelbetowa konstrukcja budynku oparta jest na siatce 8x8m i jej podziałach na 4×4 dających dużą elastyczność i wydajność. Instalacje elektryczne, instalacje HVAC do ogrzewania podłogowego i inne pomieszczenia techniczne są rozlokowane na wszystkich pietrach. Budynek został zaprojektowany zgodnie z wymogami prawa budowlanego obowiązującego w Polsce, warunków technicznych i przepisów bezpieczeństwa pożarowego. Proponuje się zbieranie wody deszczowej w podziemnych zbiornikach i używanie jej do nawadniania terenów biologicznie czynnych. Płaskie dachy budynku są również dostosowanie do instalacji paneli fotowoltaicznych.
