Na początku projektu powstał pomysł żeby stworzyć coś innego… Nie tyle dom jednorodzinny, co abstrakcyjną formę. Obiekt nawiązujący do górskiej topografii terenu, taki który zdaje się być w znaczącym stopniu wynikiem procesów górotwórczych, a nie procesów projektowych. Ta myśl była wstępem do projektu i podstawową klamrą spinającą planowaną kompozycję przestrzeni.
„Staraliśmy się projektować i realizować koncepcję na dom uciekając od standardów kojarzonych z budynkami jednorodzinnymi. Chcieliśmy żeby projektowany dom był niczym głaz narzutowy wbity w zbocze góry, a nie forma architektoniczna posiadająca ściany, okna i dach” – opowiadają autorzy, projektanci z biura MUS ARCHITECTS.
Dom jednorodzinny „Czarna Skała”
Autor: MUS ARCHITECTS
Lokalizacja: Jaworze, Bielsko-Biała
Zdjęcia: Tomasz Zakrzewski
Czarna Skała
Forma
„Czarna Skała” wywodzi się z topografii terenów górzystych . Forma domu wyraźnie reaguje na otrzymane z lokalizacji bodźce, dlatego „Skała” nie jest prostopadłościanem, kostką czy klasycznym domem o dachu dwuspadowym. Stanowi natomiast abstrakcyjną bryłę wielopłaszczyznową, w której nie ma wyraźnego podziału na ściany i dach.
Z północnej strony dom jest zamknięty, od południa otwiera się na ogród, chwytając słońce i łaknąc widoku Beskidów. Ściana południowa jest wysoka i głęboko perforowana otworami oferującymi poprzez przeszklenia, taras i loggie panoramiczny widok na góry. Elewacja północna w większej części stanowi połać dachową opadającą do granicy działki – ściana domu jest tu niska i zamknięta.
Struktura, Forma, Materiał
Działka zlokalizowana jest na zboczu góry. Posiada wyraźny spadek zarówno w kierunku południowym, jak i wschodnim. Wstępny plan domu został dopasowany do spadku zbocza tak, by cała kondygnacja parteru miała bezpośredni kontakt z płaszczyzną terenu. Opierając się o naturalne ukształtowanie terenu rzut poziomy został przełamany w połowie długości. Wskutek tego działania strefa wejściowa z garażem i pomieszczeniami uzupełniającymi znajduje się na innym poziomie niż strefa dzienna domu z salonem, kuchnią i jadalnią. Powstało półpiętro i dzięki temu cała otwarta część dzienna domu ma bezpośrednie i bezstopniowe przejście na taras i ogród.
Kontynuacją tego procesu projektowego jest podział poziomów w części nocnej domu (piętro) oraz w konsekwencji dach wielospadowy, którego załamania podążają za uskokami wynikającymi z rozmieszczenia programu funkcjonalnego domu w rzeczywistej przestrzeni terenu opracowania.
„Forma dachu i bryły wynika z adaptacji projektowych założeń funkcjonalnych do krajobrazu.”
Geometria budynku została wbudowana w topografię zbocza góry i miało to decydujący wpływ na konfigurację struktury domu oraz jego ostateczną dynamiczną formę. Istnieje silna zależność pomiędzy budynkiem a otaczającym go krajobrazem.
Charakter zewnętrzny domu tworzy wielopołaciowa forma obiektu oraz materiał jaki został zastosowany jako opakowanie funkcji. Jednorodna i surowa czarna skorupa kryje wewnętrzne przestrzenie i poziomy. Ostry, poszarpany głaz narzutowy, czarny łupek, czy też bryła bazaltu wystająca ze zbocza góry zamiast klasycznego domu podmiejskiego. Cały proces twórczy został podporządkowany pierwotnemu założeniu. Stało się ono genezą projektu i zostało doprowadzone przez cały proces projektowania i budowania aż do końca – realizacji „Czarnej Skały”.
Geneza bryły
- Wyznaczenie rzutu poziomego domu wzdłuż północnej granicy działki;
- Wyznaczenie podcieni: wejściowego i ogrodowego;
- Dostosowanie poziomów rzutu poziomego do topografii terenu; Droga dojazdowa jest znacznie wyżej niż strefa ogrodu. W planie poziomym wprowadzono przełamanie rzutu. Strefa dzienna domu ma bezpośredni kontakt z ogrodem, jednocześnie jest niżej posadowiona od strefy wejściowej i garażu;
- Dalszą konsekwencją przyjętej strategii projektowej jest rozmieszczenie funkcjonalne programu na piętrze. Rzut poziomy piętra kontynuuje przełamanie poziomów wywodzące się z niższej kondygnacji. Dwa pokoje oraz pomieszczenie uzupełniające (garderoby) zostały umieszczone w wyższej części działki nad garażem. Pozostałe pomieszczenia kondygnacji znajdują się w niższej części domu ponad kuchnią i jadalnią. W strefie dziennej uzyskano również pożądaną wyższą przestrzeń – pustkę nad salonem;
- Pomieszczenia priorytetowe rozmieszczone zostały w południowej części działki. Otwierają się na słońce, ogród i widok. Pomieszczenia uzupełniające zlokalizowane są od strony północnej.
- Plan miejscowy narzucał konieczność zastosowania dachu ze spadkami w wyznaczonym zakresie (od-do). Ilość połaci dachu oraz lokalizacja kalenicy nie zostały narzucone.
- Dach w projekcie.a. Kalenica jest równoległa do osi podłużnej rzutu oraz północnej granicy działki. Kalenica – najwyższa część dachu przesunięta została z osi podłużnej w kierunku elewacji południowej – dzięki czemu w najlepszej (otwartej na widok, ogród i słońce) stronie domu zyskujemy przestrzeń do wykorzystania;
b. Przełamanie kalenicy jest związane z układem funkcjonalnym;
c. Załamania połaci dachu są ściśle powiązane z rozmieszczeniem programu funkcjonalnego domu, który został dostosowany do stron świata, spadku zbocza i znaczących różnic poziomów na działce;
d. Forma dachu jest wynikiem procesu projektowego, jest elastycznym opakowaniem ściśle związanym z funkcją, a w tym konkretnym przypadku również z pierwotnie zastanym terenem w miejscu opracowania;
e. Dach podąża za funkcją, a funkcja dostosowuje się do topografii i krajobrazu; - Forma jest związana z funkcją
- Forma jest związana z topografią
- Język artykulacji architektonicznej wytworzony poprzez powyżej opisany proces projektowy został zastosowany w sposób spójny i jednolity dla wszystkich przegród zewnętrznych domu tworząc homogeniczną skórę wieńczącą atrakcyjną i dynamiczną formę, która swój pierwotny rodowód czerpie z topografii górzystego terenu.
Lokalizacja
Dom znajduje się we wsi, Jaworze, niedaleko Bielska-Białej. Teren inwestycji to południowe zbocze w niedalekim sąsiedztwie zabudowy domów jednorodzinnych.
Zagospodarowanie terenu
Na działce o wyraźnym spadku w kierunku południowym został zaprojektowaliśmy wolnostojący dom jednorodzinny mieszący w swojej bryle cały zaplanowany program funkcjonalny domu – pomieszczenia mieszkalne oraz garaż dwustanowiskowy i pomieszczenia uzupełniające w parterze. Całkowity metraż domu to 260m2.
Budynek został zlokalizowany wzdłuż północnej części działki. Od zachodu – skąd planowany jest dostęp do parceli, oddalony jest od granicy własności w sposób umożliwiający dojazd i parkowanie. Znaczna cześć działki od strony południowej pozostaje niezabudowana – mieści się tutaj ogród oraz tarasy z widokiem na góry.
Architektura
FUNKCJA
PARTER – to część dzienna z otwartą kuchnią, jadalnią i salonem.
W parterze zlokalizowano również toaletę oraz garaż dwustanowiskowy z przejściem bezpośrednio do domu, poprzez wiatrołap a także pomieszczenie techniczne i gospodarcze dostępne z garażu.
PIĘTRO – to część nocna z trzema pomieszczeniami sypialnymi, łazienką dostępną z korytarza oraz garderobą i pomieszczeniem gospodarczym (magazynem) dostępnymi z głównej sypialni. Wszystkie pokoje poprzez duże przeszklenia mają dostęp do logii z widokiem na południe. Parter z piętrem łączą wewnętrzne schody jednobiegowe żelbetowe. Na część nieużytkową poddasza zapewniono dostęp poprzez składane schody strychowe.
FORMA
Projektowana zabudowa ma charakter zwarty, jednobryłowy. Forma i gabaryty budynku wynikają z uwarunkowań funkcjonalnych, jak również z gabarytów i ukształtowania działki. Charakteryzuje się współczesną prostą bryłą. Projektowany budynek jest wolnostojący, z dachem wielospadowym (spadek 25⁰ i 42⁰). Ściany i dach budynku wykończone są w sposób jednolity i jednorodny – tym samym materiałem (płytki płaskie włókno-cementowe Cembrit Quadra), dzięki temu zyskuje spójny charakter. Wnęki w czarnej bryle domu wykończone są deską elewacyjną modrzewiową. Od strony południowej zaprojektowano duże przeszklenia stałe i okna zapewniające bezpośredni dostęp z salonu na taras oraz z pomieszczeń na piętrze – na balkon i loggie. Bryła budynku, w części głównego wejścia do budynku została wycofana, zapewniając podcień wejściowy na elewacji frontowej (wjazd i wejście główne).
