Konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej Miejskiej Biblioteki Publicznej (MBP) na Osiedlu Majowym w Szczecinie
I Nagroda w konkursie
Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie
Projekt: kabu studio | Kamila Buczkowska + APP Karol Barcz
Lokalizacja: Osiedle Majowe, Prawobrzeże, Szczecin
Rozstrzygnięcie konkursu: Maj 2018 r.
Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie
Instytucja biblioteki publicznej pełni bardzo ważną rolę w każdej społeczności lokalnej. Poza oczywistą funkcją, która jest dostępna dla każdego, jest również ważnym miejscem spotkań sąsiadów, miejscem pracy i odpoczynku. Wraz z rozwojem nowych technologii pojawiają się również nowe funkcje i wyzwania, którym musi sprostać nowoczesny obiekt tego typu. Biblioteka w XXI wieku otwiera się na użytkownika. Powinna zaciekawiać, oferować atrakcyjne przestrzenie i dodatkowe funkcje dla lokalnej wszystkich grup użytkowników. Zmiany w samej funkcji, które są postępem czasu, powinny znaleźć odzwierciedlenie w formie architektonicznej budynku.
ZAGOSPODAROWANIE TERENU
Projektowany budynek miejskiej biblioteki publicznej znajduje się na osiedlu Majowe przy ulicy Iwaszkiewicza, w sąsiedztwie kościoła oraz zabudowy mieszkaniowej. Należy zwrócić uwagę na występujące w miejscu planowanej inwestycji liczne deficyty przestrzenne, funkcjonalne i urbanistyczne – projektowany przez nas obiekt podejmuje próbę „naprawy” zastanej sytuacji.
ANALIZA PRZESTRZENI – PLAC I KOŚCIÓŁ
Podstawowym kontekstem przestrzennym przedmiotowego terenu jest wyznaczona przez MPZP lokalizacja obiektu pomiędzy dużym osiedlowym placem nawiązującym do „rynku miejskiego” a kościołem, którego lokalizacja wydaje nam przypadkowa w kontekście ładu przestrzennego i kompozycji urbanistycznej .
Podstawowym założeniem przy poszukiwaniu lokalizacji i formy budynku było poszukiwanie relacji między tymi obiektami. Z jednej strony istotne wydawało się domknięcie osiedlowego placu, z drugiej strony reakcja na wejście do kościoła oraz odpowiednie skomunikowanie tych dwóch przestrzeni.
Rozwiązaniem tego zagadnienia w naszej ocenie było stworzenie obiektu „ustawionego frontem” do każdej z tych funkcji oraz pozwalającego na swobodną komunikację pomiędzy nimi.
LOKALIZACJA I FORMA BUDYNKU ORAZ WEWNĘTRZNE PLACE
Budynek biblioteki zlokalizowany został w północnej części działki – zgodnie z wytycznymi określonymi w obowiązującym MPZP. Jego forma wynika z analizy przestrzeni i kierunków wytyczonych przez istniejące wokół obiekty. „Rozbicie” budynku na trzy odrębne w sensie formalnym bryły pozwoliło dostosować ich lokalizacje do wytycznych urbanistycznych terenu oraz poprzez ich przesunięcie względem siebie pozwoliło na stworzenie przestrzeni złożonej zarówno z obiektów kubaturowych jak i z wnętrz pomiędzy nimi
Podstawowym założeniem formalnym było stworzenie przestrzeni 3 placów.
- Reprezentacyjnego placu frontowego przed budynkiem – stanowiącego formalną odpowiedź na układ istniejących budynków mieszkalny oraz placu osiedlowego
- Placu wewnętrznego pomiędzy bryłami budynku jako przestrzeń scalającą zaprojektowane trzy bryły w sensie funkcjonalnym i formalnym. Rolą tego placu ( plac – hol na parterze a na poziomie +1 – plac jako taras wielofunkcyjny) jest również otwarcie i kadrowanie widoków w trzech kierunkach ( plac osiedlowy, kościół i nowoprojektowana otwarta przestrzeń zieleni użytkowej )
- Plac wewnętrzny – powstały w wyniku maksymalnego odsunięcia jednej z brył od budynku kościoła. Naturalne obniżenie części działki w tym rejonie pozwala na delikatne zagłębienie placu i uzyskanie stopni terenowych co tworzy naturalny, amfiteatralny układ z miejscami do siedzenia oraz podestem sceny przy budynku. Plac może też stanowić dodatkową przestrzeń wystawienniczą do ekspozycji dzieł plastycznych. Powstała przestrzeń przy obiekcie ma być przestrzenią publiczną wiążącą komunikacyjnie i formalnie budynek kościoła z centrum kulturalnym jakim z pewnością stanie się biblioteka. Dodatkową inspiracją do stworzenia takiej przestrzeni jest również typowa, tradycyjna, gęsta zabudowa miasteczek.
SCENY PLENEROWE – TRZY SCENY ZAMIAST JEDNEJ
Zaprojektowano scenę plenerową z trybuną na około 80-100 osób na otwartym dziedzińcu wewnątrz budynku. Stworzona tam przestrzeń jest kameralna. Trybuny mogą służyć nie tylko jako widownia ale również jako miejsce do czytania. Dzięki zlokalizowaniu sceny de facto wewnątrz budynku istnieje możliwość kontroli dostępu (imprezy biletowane). Wysokie szczyty budynku pozwalają na łatwe zainstalowanie zadaszenia w formie membrany rozpiętej nad całą widownią.
Druga przestrzeń, która może pełnić funkcję sceny to place powstały pomiędzy kościołem a budynkiem. Plac ten est miejscem spotkań i częścią wystawienniczą przeznaczoną do ekspozycji dzieł plastycznych. Przestrzeń ta jest w bezpośrednim sąsiedztwie zaplecza Sceny Spotkań.
Ze względu na bliskość balkonów budynku mieszkalnego nie przewiduje się tutaj głośnych koncertów wieczorem ale przestrzeń ta doskonale sprawdzi się w przypadku imprez o spokojniejszych charakterze takich jak choćby występy adresowane dla dzieci i młodzieży czy choćby festyn organizowany wspólnie z parafią.
Kolejną lokalizacją przeznaczoną na utwardzoną scenę plenerową jest zielony teren przed frontem budynku z dala od zabudowań mieszkalnych. W przypadku potrzeby zorganizowania dużej imprezy plenerowej (koncert) istnieje możliwość ustawienia sceny bezpośrednio przed wejściem do budynku (np. finał WOŚP, czy głośny koncert rockowy).
TERENY ZIELONE I PARK
Przed budynkiem zaprojektowano dużą otwartą przestrzeń trawnika. Płaszczyzna terenu wznosi się z kierunku narożnika tworząc spadek kierujący w stronę budynku. Rozwiązanie to jest zabiegiem nie tylko formalnym ale również podyktowanym ekonomią – podniesienie trawnika zostanie zrealizowane dzięki zagospodarowaniu całości urobku pochodzącego z wykopu pod budynek oraz zagłębiony plac.
Przed budynkiem zaprojektowano również aleję parkową. Elementy małej architektury, na które składają się krzesła i stalowe leżaki ustawione na zielonym terenie przed budynkiem od strony południa oraz duże platformy służące do siedzenia lub leżenia. Inspiracją był ogród Luksemburski w Paryżu, gdzie w swobodnej atmosferze wśród drzew można się zrelaksować. Zostało przewidziane miejsce do gier grupowych jak np. popularne bule. Grupą docelową zewnętrznych atrakcji są nie tylko dzieci czy młodzież, ale przede wszystkim osoby starsze.
Cały teren oświetlony będzie oprawami w formie prostych słupków. Cały teren będzie monitorowany.
PARKING
Parking dla samochodów osobowych wraz z miejscami dla osób niepełnosprawnych został zaprojektowany od strony południowej. Na potrzeby projektowanego budynku biblioteki zaprojektowano 37 miejsc postojowych, w tym trzy dla osób niepełnosprawnych ( wg MPZP przelicznik wynosi 1 MP / 100 m2 PU, czyli ok 20 MP), Parking jest dostępny poprzez wykorzystanie jednego z wjazdów na istniejący parking. Ze względów ekonomicznych zakłada się częściowe wykorzystanie materiałów pochodzących z rozbiórki istniejącego parkingu oraz jego podbudowy.
Dodatkowo planuje się usytuowanie w różnych miejscach działki, kilku niezależnych miejsc przeznaczonych dla rowerów
OPIS ARCHITEKTONICZNO-BUDOWLANY
KONTEKST
Projekt zakłada stworzenie wielofunkcyjnej biblioteki miejskiej z czytelnią oraz dodatkowymi funkcjami.
MBP zakłada podział na trzy bryły, które będzie łączyła wspólna komunikacja. Na formę projektowanej biblioteki decydujący wpływ miał podział zapisanej w programie funkcji (trzy strefy), kierunki komunikacji, otwarcia widokowe, osiedlowa urbanistyka, analiza zacienienia sąsiedniego budynku mieszkalnego, proporcje budynku jednobryłowego przy maksymalnej wysokości wg MPZP do ilości potrzebnej powierzchni użytkowej oraz poszukiwania ciekawych przestrzeni dla użytkownika biblioteki wewnątrz i na zewnątrz.
Budynek planuje się w formie trójbryłowej. Kształt budynków i ich dachy wynika z analizy uwarunkowań przestrzennych i urbanistycznych oraz ustaleń MPZP odnośnie zastosowania dachów stromych. Nieregularne i nierównoległe wynikają bezpośrednio z istniejącego w tym miejscu układu przestrzennego i stanowią próbę nawiązania do okolicznej zabudowy.
Dzięki umieszczeniu kalenic po przekątnej budynku oraz nierównoległych ścian (które są konsekwencją analiz urbanistycznych) budynek z każdej perspektywy wygląda inaczej – dla obserwatora stojącego równolegle do kalenicy forma budynku będzie bardzo dynamiczna i ekspresyjna, natomiast od strony prostopadłej do kalenicy bryły wydają się cięższe i bardzie regularne. Dzięki temu zabiegowi oraz dzięki umieszczeniu funkcji w trzech bryłach, obiekt wygląda na mniejsze i bardziej subtelny.
Ze względu na bliskie sąsiedztwo 5 kondygnacyjnej zabudowy mieszkaniowej, ważnym zagadnieniem przy formowaniu dachów była kwestia zaciemniani. Myśląc o projektowanym budynku wzięliśmy pod uwagę widoki z sąsiednich balkonów mieszkańców graniczących z przyszłą zabudową – był to kolejny argument przemawiający za umieszczeniem placu między budynkami.
MATERIAŁY NA ELEWACJE
Na elewacji występuje jeden rodzaj materiału: staramy się odtworzyć kamienną strukturę płyt betonowych znajdującego się na balkonach sąsiedniej zabudowy. Stanowi to dyskretne nawiązanie do Wielkiej Płyty otaczającej to miejsce (choć przykrytej styropianem)
FUNKCJA
Koncepcja zakłada korzystanie z funkcji kulturalnej i edukacyjnej: czytelni, biblioteki, części multimedialnej, widowiskowej i przestrzeni przeznaczonej na ekspozycje dzieł. Z projektowanego budynku przewiduje się korzystanie całoroczne.
Funkcje w budynku zostały rozdzielone na dwie kondygnacje.
Część wejściowa na parterze została potraktowana jako otwarta przestrzeń ogólnodostępna z dodatkowym przeznaczeniem na zorganizowane event’y, spotkania czy wystawy. Jednocześnie z części wejściowej można łatwo dostać się do szatni, pakietu sanitariatów, czytelni i na piętro wyżej.
Trzy bryły odpowiadają podziałowi funkcjonalnemu budynku:
1. Sala główna zlokalizowana w największej bryle stanowi też dominującą funkcję obiektu. Dwukondygnacyjna otwarta przestrzeń biblioteki z czytelnią.
Najbardziej dostępna część programu funkcjonalnego budynku znajduje się na poziomie 0. W strefie wejściowej znajduje się punkt informacji, dźwig osobowy oraz schody – siedziska, które mogą być poczekalnią lub miejscem do czytania. Na parterze znajduje się głównie strefa dla dorosłych z podziałem na różne aktywności; strefy ciche oraz głośne. Wnętrze jest jasne i bardzo przestronne. Usytuowanie czytelni przy dużym przeszkleniu widocznym od ulicy dodatkowo zainteresuje przechodniów pokaże, że biblioteka „żyje” i jest „otwarta”.
Stanowisko dla osoby słabo widzącej zlokalizowane jest w boksie w części czytelni magazynów blisko obsługi.
Na piętrze mamy strefy przeznaczone dla dzieci; zamknięte i wyciszone boksy do pracy grupowej czy indywidualnej oraz miejsce do pracy z komputerem. Z tej kondygnacji możemy łatwo wyjść na otwarty dzieciniec znajdujący się nad holem wejściowym. Na dziedzińcu zaprojektowano zewnętrzną scenę z widownią przeznaczoną na 50 osób.
2. Sala spotkań: jednokondygnacyjna przestrzeń, która daje wiele możliwości aranżacji. Zaproponowaliśmy stałą trybunę, której schodami można przejść na piętro wyżej, aby znaleźć się na otwartym dziedzińcu.
Forma sali pozwala na dowolne jej aranżowanie i istnieje możliwość zastosowania rozwiązań funkcjonalnych optymalnych Inwestora.
3. Trzecia część to część administracyjna znajdująca się na piętrze na które prowadzi wydzielona klatka schodowa pełniąca dodatkową funkcję ewakuacyjną. Na piętrze znajdują się również pomieszczenia muzyczne z zapleczem oraz sala multimedialna i sala projekcyjna (te sale mogą być wykorzystywane jako sale konferencyjne, stąd ich lokalizacja koło strefy biurowej).
Natomiast na parterze wprost z głównej komunikacji wejściowej znajdują się duże sanitariaty, pomieszczenia techniczne i gospodarcze, sale do gry na PlayStation i Xbox i dodatkowe pomieszczenie, które może być przeznaczone na funkcje komercyjną. Kawiarnia z wejściem od południowej, słonecznej strony daje możliwość otworzenia atrakcyjnego letniego ogródka.
Budynek jest dostosowany dla osób niepełnosprawnych, została zaprojektowana winda. Także wyjścia z budynku bezpośrednio na teren działki są dostosowane dla osób z ograniczonym sposobem poruszania się.
Budynek będzie wyposażony również w systemy oznaczeń poziomych, graficznych i dźwiękowych dostosowanych do potrzeb osób niewidzących i niesłyszących.
W przypadku zagrożeń bezpieczna ewakuacja odbywa się wieloma niezależnymi drogami. Wyjście z sali głównej oraz sali spotkań bezpośrednio na zewnątrz.
ROZWIĄZANIA KONSTRUKCYJNE
Budynek projektowany jest w konstrukcji żelbetowej monolitycznej i częściowo murowanej. Stropy projektuje się jako monolityczne. Podstawową konstrukcję stanowią ściany i słupy żelbetowe wylewane. Konstrukcje dachu będą stanowić kratownicę o zmiennym przekroju. Uzyskana przestrzeń pomiędzy spodem dachu a sufitem pomieszczeń będzie stanowić dodatkową przestrzeń instalacyjną i pozwoli na ukrycie instalacji wentylacyjnych.
Na potrzeby koncepcji przyjęto słupy okrągłe o średnicy 40cm oraz stropy grubości 30cm i ściany grubości 25cm. Szczegółowe wytyczne dotyczące konstrukcji posadowienia zależą od warunków gruntowych.
ROZWIĄZANIA TECHNICZNE I INSTALACYJNE
Do budynku zostaną podłączone wszystkie media z sieci miejskich. Główne piony prowadzone będą w szachtach instalacyjnych. W obiekcie projektowane jest miejsce na pomieszczenia gospodarcze i techniczne.
Przewidywane jest stosowanie wentylacji o wysokiej efektywności energetycznej z systemem odzysku ciepła o wysokiej sprawności (całość powietrza wentylacyjnego poddawana będzie rekuperacji).
Do decyzji inwestora pozostaje zastosowanie centralnej instalacji klimatyzacyjnej dla budynku.
Węzeł cieplny zasilany będzie z miejskiej sieci ciepłowniczej.
Dane liczbowe
Powierzchnia działki (działka nr 74 z obr. 80): 6534 m2
Powierzchnia użytkowa budynku: 1 858 m2
BILANS TERENU
Powierzchnia zabudowy: 1 351 m2 (warunek spełniony wg wytycznych MPZP)
Zagospodarowanie terenu (ścieżki, parking, dojścia, dojazdy): 3842,54 m2
Zagospodarowanie terenu (ścieżki, parking, dojścia, dojazdy, pow. zielona): 5183 m2
Powierzchnia parkingu: 1060 m2
Powierzchnia biologicznie czynna ( dla działki nr 74): 20 % (warunek spełniony wg wytycznych MPZP)
Liczba miejsc parkingowych: 37 MP