Racibórz, jak wiele miast należących przed wojną do Rzeszy, po wkroczeniu Armii Czerwonej, został niemal doszczętnie zniszczony. Osiemdziesiąt procent budynków legło w gruzach, a z pięćdziesięciu tysięcy mieszkańców pozostało zaledwie trzy tysiące. Odbudowę przeprowadzano nie licząc się z prawami własności, a nawet ze starą strukturą urbanistyczną – głównie wyburzano resztki kamienic, zastępując je wolno stojącymi blokami. Malownicza starówka, która organicznie kształtowała się przez setki lat, utraciła dawną świetność.
Ostatnią niezabliźnioną wyrwą w tkance starego miasta jest plac Długosza, zajmujący teren po kilku dawnych miejskich kwartałach, Nowym Rynku i Placu św. Marcelego. Ta powierzchnia – trzykrotnie przewyższająca wielkość rynku – od wschodu i zachodu ograniczona jest długimi bryłami bloków mieszkalnych, od północy gotyckim kościołem pod wezwaniem NMP, a od południa resztkami murów obronnych z basztą więzienną. W praktyce od lat plac pełni rolę parkingu miejskiego wykorzystywanego okazjonalnie do organizacji imprez plenerowych.
Liczne koncepcje na jego zagospodarowanie oscylowały między zieleńcem miejskim a galerią handlową w 100% pokrywającą powierzchnię placu i nie pozostawiającą żadnej przestrzeni publicznej.
Przedstawiana koncepcja wraca do historycznego układu urbanistycznego i nawiązuje do atmosfery dawnych lat.
Plac Długosza w Raciborzu
Autorzy: toprojekt
Zespół: arch. Marek Wawrzyniak, arch. Karol Wawrzyniak, arch. Katarzyna Mazurek, inż. Agata Skiba, arch. Pushkraj Tambdey, stud. Monika Wojaczek
Inwestor: Eko-Okna
Lokalizacja: Racibórz, woj. śląskie
Projekt: 2019
Powierzchnia: 15 280m2
Plac Długosza w Raciborzu
Rzuty głównych brył pokrywają się z nieco uproszczonymi obrysami czterech dawnych kwartałów. Uliczka na osi północ – południe wyznacza oś widokową zamkniętą z jednej strony wieżą więzienną, a z drugiej bryłą kościoła pa. Wniebowzięcia NMP. Odtworzone zostały Plac Św. Marcelego i Nowy Rynek. W poziomie ostatniej kondygnacji wszystkie bryły są ze sobą powiązane. W tej części zaprojektowano sale lekcyjne szkoły. To jedna z reminiscencji dawnych czasów, ponieważ przez lata w pobliżu kościoła parafialnego mieściła się szkoła. Na parterze przewidziano pomieszczenia usługowe i handlowe wzbogacające ofertę handlowo-usługową miasta. Piętra środkowe wykorzystywane będą zarówno przez uczniów szkoły, jak i przez całą społeczność Raciborza. Zlokalizowano tam sale sportowe, audytorium i kilkanaście mieszkań.
Na dachach budynków powstanie ogólnodostępny ogród, z którego rozciągać się będzie widok na cały Racibórz.
Aby przywrócić atmosferę dawnych lat i nawiązać do architektury pobliskiego gotyckiego kościoła, do budowy elewacji użyto cegły klinkierowej. Wysokość projektowanego zespołu budynków jest porównywalna z wysokością otaczającej go zabudowy, a gabaryty brył utrzymane będą w skali budynków Starego Miasta.
Płaszczyzna nowego placu św. Marcelego z dwóch stron została amfiteatralnie podniesiona, dzięki czemu powstało zaciszne wnętrze, w którym można będzie organizować spotkania i imprezy kulturalne.
Ogród na dachu urządzony ma być w naturalnym, sielskim charakterze z wykorzystaniem rodzimych gatunków roślin. Będzie to kawałek pięknej ziemi raciborskiej w samym sercu miasta.
Po zmierzchu przez szczeliny w ażurowych przesłonach z cegły widoczne będą atrakcyjne wnętrza budynków.
