Konkurs na opracowanie koncepcji architektoniczno–użytkowej nowej siedziby Archiwum Narodowego w Krakowie przy ulicy Rakowieckiej
Projekt konkursowy
Nowa siedziba Archiwum Narodowego przy ul. Rakowickiej
Autorzy: nsMoonStudio
Skład zespołu: Piotr Nawara, Michał Marcinkowski, Bartosz Puchalski, Magdalena Kufel,
Współpraca: Tomasz Gomułka, Anna Frasik
Wizualizacje: finm
Rozstrzygnięcie konkursu: Kwiecień 2015
Idea
„Słowa ulatują, pismo zostaje”
– autor nieznany.
„Pisanie-czytanie, przedstawianie, oglądanie jest jedynym sposobem uświadomienia sobie życia”
– Sławomir Mrożek
„Wynalazek druku jest swego rodzaju mesjaszem wśród wynalazków”
– Georg Christoph Lichtenberg
To zainspirowało nas do stworzenia budynku, którego elewacja przypominałaby kartkę papieru z naniesionymi informacjami.
Archiwum, od słowa greckiego archeion (ARCHETYP – ARCHEION), ma gromadzić zbiory związane z pismem i przekazywaniem informacji. Już od tysięcy lat poprzez eony wieków, człowiek zawsze dążył do porozumienia się z innym człowiekiem. Swoje uczucia, informacje przedstawiał za pomocą rysunków, znaków, hieroglifów. Do dziś forma komunikacji, rozwijała się wraz z postępem techniki.
Pismo, rozpoczynając od hieroglifów, rysunków ściennych, poprzez druk Gutenberga, pismo punktowe (dotykowe) Braille, a kończąc na taśmach perforowanych, magnetycznych i zapisie cyfrowym, nosi w sobie elementy graficzne. Dzięki wynalazkowi pisma znamy wiedzę poprzednich pokoleń i dzięki niemu możemy tą wiedzę wzbogacać o nowe osiągnięcia współczesnych pokoleń. Ten zabieg nadaje wyrazu obiektowi i podkreśla jego funkcję. Budynek Archiwum pełniący ważną funkcję administracyjną przekładając na język architektoniczny powinien wyróżniać się w tkance miejskiej.
Forma
Budynek jest przykładem funkcjonalizmu w architekturze, a więc jego forma wynika bezpośrednio z narzuconego programu. Obiekt otrzymał zwartą bryłę co zapewnia optymalne wykorzystanie energii do ogrzewania i eliminuje straty podczas eksploatacji. Ideą było wyjście od zwartej bryły prostopadłościanu, który został przełamany zgodnie ze „złotym podziałem” w poprzek i stworzył dwie bryły: segmentu biurowego na planie foremnego prostokąta i segmentu magazynowego na planie kwadratu. Na linii pęknięcia powstała przestrzeń wejściowa, która łączy oba segmenty oraz plac przed głównym wejściem i plac, połączony z ogrodem i częścią rekreacyjną, od strony cmentarza.
Strefa wejściowa podkreślona jest ceramicznym materiałem nawiązującym do znajdującej się na terenie istniejącej architektury budynków zaplecza Twierdzy Kraków. Całość obiektu została opakowana membraną z blachy perforowanej w kolorze białym. Perforacja została dopasowana do funkcji danego fragmentu budynku, czyli w części biurowej przezierność jest większa, a w miejscach gdzie znajdują się okna biur, membrana jest wycięta w celu zapewnienia odpowiedniego dostępu światła. Opakowanie służy też do rozmieszczenia elementów heraldycznych. Na elewacji frontowej nad głównym wejściem umieszczone zostało Godło Polski oraz symetrycznie po obu stronach herby królewskie i wojewódzkie.Na elewacji tylnej nad wejściem znajduje się Godło Państwowe, a na elewacji południowej nazwa inwestycji.
Funkcja
Obiekt będzie służył do gromadzenia, przechowywania, opracowywania, udostępniania, konserwacji i zabezpieczania materiałów archiwalnych i bibliotecznych. Budynek tworzą dwa segmenty (części): użytkowo-obsługowy (biurowy) oraz magazynowy.
Obiekt zostanie podzielony na wyraźne strefy:
– STREFA PRZEJMOWANIA – dostępna dla upoważnionych pracowników, całkowicie niedostępna dla niezatrudnionych z wyjątkiem rampy (pod nadzorem upoważnionego pracownika). Obejmie ona: rampę, pomieszczenia związane z obsługą infrastruktury;
– STREFA ZABEZPIECZANIA – dostępna dla upoważnionych pracowników, całkowicie niedostępna dla niezatrudnionych. Obejmie ona śluzę, komorę fumigacyjną z zapleczem i infrastrukturą techniczną, magazyn przejściowy, pracownie konserwacji;
– STREFA PRZECHOWYWANIA – dostępna dla upoważnionych pracowników, całkowicie niedostępna dla niezatrudnionych. Obejmie ona: magazyny przechowywania archiwaliów;
– STREFA UDOSTĘPNIANIA – dostępna po uprzednim zarejestrowaniu wejścia pracowników i korzystających. Obejmie ona: czytelnie i prowadzącą do nich komunikację;
– STREFA OBSŁUGI – dostępna po uprzednim zarejestrowaniu wejścia pracowników i korzystających. Obejmie ona: pomieszczenia biurowe (o funkcji administracyjnej, obsługowej oraz pomieszczenia, w których pracuje się z zasobem archiwalnym), wydzielone ciągi komunikacyjne, zaplecze socjalne, sanitarne, techniczne i magazynowe;
– STREFA PUBLICZNA – ogólnodostępna dla gości kompleksu, bez konieczności rejestrowania wejścia. Obejmie ona: salę konferencyjną (audiowizualną), hol, punkt obsługi klienta, szatnię i węzły higieniczno-sanitarne (przeznaczone dla gości).
Obiekt będzie mieścił dwa segmenty funkcjonalno-użytkowe:
I – część użytkowo-obsługowa mieszcząca:
– punkt obsługi klienta, ochronę,
– czytelnie: główną, kartograficzną, zbiorów specjalnych i skanów-pomieszczenia dostosowane do jednorazowego pobytu łącznie 100 osób,
– pomieszczenia biurowe dla 100 pracowników archiwum,
– salki spotkań przy pomieszczeniach biurowych w strefie obsługi,
– salę konferencyjną audiowizualną dla 150 osób (z możliwością modyfikacji w zależności od potrzeb), zapewniającą możliwość wejścia/wyjścia zarówno od wewnątrz budynku, jak i z zewnątrz,
– zaplecze magazynowo-gospodarcze dla sali audiowizualnej, szatnię dla sali audiowizualnej,
– szatnie dla pracowników i dla korzystających,
– zaplecze socjalne i sanitarne,
– magazyny,
– pomieszczenia techniczne
oraz wydzielone:
– pracownię konserwacji,
– pracownię introligatorską,
– pracownię digitalizacji i reprografii,
– zapasowe repozytorium cyfrowe,
II – część magazynowa, zbudowana w innej technologii, mieszcząca na kondygnacjach naziemnych:
– śluzę, komorę fumigacyjną z zapleczem,
– magazyn przejściowy,
– magazyny archiwalne,
– magazyn biblioteczny,
– infrastrukturę niezbędną do przejmowania, zabezpieczania, przechowywania zbiorów.
Magazyny archiwalne służyć będą do przechowywania materiałów archiwalnych i bibliotecznych: rękopisów, maszynopisów i druków w postaci luźnych kart, poszytów i ksiąg, dokumentów pergaminowych, zbiorów pieczęci luźnych, materiałów ikonograficznych, geodezyjno-kartograficznych, fotograficznych i audio-wizualnych.
