W tym tygodniu rozstrzygnięty został konkurs na opracowanie koncepcji kościoła na osiedlu Nowe Żerniki we Wrocławiu. I Nagrodę zdobył zespół pracowni Adamiczka Consulting. Gratulujemy!
Uzasadnienie jury:
Praca, która doskonale zamyka i podkreśla oś kompozycyjną osiedla, jednocześnie świadomie usuwając się na drugi plan. Ta zasada czytelnie wpisuje się w filozofię Kościoła ubogiego, będącego blisko ludzi. Projekt wyraźnie przyjazny użytkownikowi, nie narzucający się, „zapraszający”. To skromna architektura zaprojektowana z doskonałą jasnością rozwiązań i wyraźnym akcentowaniem przestrzennym. Ogród tworzący tło ołtarza, z możliwością obserwacji zmienności pór roku i upływu czasu, wskazuje wiernym na wagę relacji pomiędzy współczesnym człowiekiem i Naturą. Trafny dobór skali i tekstury użytych materiałów umiejętnie tworzy atmosferę wyciszenia, niezbędną dla przestrzeni sakralnej.
I Nagroda: Adamiczka Consulting
Zespół autorski: Jerzy Adamiczka, Bartosz Adamiczka, Tomasz Broma
Więcej informacji o konkursie: SARP – Oddział Wrocław
Rozstrzygnięcie konkursu: Listopad 2016
Idea
Konkurs studialny na opracowanie koncepcji architektoniczno-urbanistycznej kościoła rzymsko-katolickiego na osiedlu Europejskiej Stolicy Kultury Nowe Żerniki we Wrocławiu
Projektowaniu kościoła towarzyszyła idea stworzenia prostego w formie i skromnego w środkach wyrazu obiektu. Nadano mu niską prostopadłościenną bryłę, nie wyróżniając urbanistycznie żadnego z kierunków. Dzięki temu budynek wynurza się z otaczającej zieleni, nie przytłaczając parku oraz kameralnej zabudowy osiedla, jednocześnie kompozycyjnie domykając oś kultury, przedłużając ją niejako w formie pęknięcia biegnącego aż do strefy sacrum kościoła.
Kościół zaprojektowano na planie centralnym w formie kolejnych następujących po sobie obwodów murów ziemnych. Są one głównymi elementami kompozycyjnymi obiektu wyznaczając przestrzenie o zróżnicowanym charakterze. Przestrzeń kolejnych pierścieni zawęża się aby otworzyć się w nawie głównej. Taki układ pozwala stopniowo przeprowadzać użytkownika od strefy profanum (na zewnątrz budynku) do strefy sacrum – w samym jego środku.
Droga do wnętrza kościoła prowadzi przez wysoki mur stanowiący granicę ze światem zewnętrznym. Wydziela on także obejście z placem, z którego dostępny jest kolejny pierścień – społeczny. Obwód ten ma celu tworzyć oraz umacniać wspólnotę parafialną oraz podkreślać otwartość kościoła dla wszystkich mieszkańców. Ze względu na położenie kościoła na przecięciu dwóch funkcjonalnych osi osiedla – edukacyjnej i kulturalnej – zawiera on w sobie swoiste połączenie tych funkcji, rozwijając tym samym społeczny program całego osiedla. W obwodzie tym zaprojektowano zatem otwartą przestrzeń salek połączoną z mediateką parafialną, których wielkość, podział oraz układ można dowolnie kształtować w zależności od potrzeb. W obwodzie tym znalazły się także otwarte pracownie oraz pomieszczenia warsztatowe, w których mogą odbywać się próby chóru, zajęcia muzyczne i plastyczne, przygotowanie dekoracji na uroczystości kościelne, itd. Takie ukształtowanie pozwala także na organizację wydarzeń okolicznościowych takich jak festyny kościelne, jarmarki, pikniki czy koncerty. Mogą się one odbywać w przestrzeni opisanych pomieszczeń, obejściu wraz z placem, ale również wyjść poza ramy muru zewnętrznego do otaczającego kościół parku – wykorzystując w ten sposób pełen potencjał lokalizacji. Obwód społeczny uzupełniony jest pomieszczeniami parafialnymi.
Za pierścieniem społecznym znajduję się kluczowy element kompozycji – dziko rosnący ogród sakralny. Jest to miejsce jedynie wstępnie przygotowane przez człowieka w formie pustej ziemi pozostałej po budowie kościoła. Rośliny mają pojawić się w nim sposób naturalny (przyniesione przez wiatr lub ptaki) i powoli zająć całą przestrzeń obwodu bez ingerencji i pielęgnacji ze strony człowieka. Powstały ogród stanowi rodzaj obserwatorium natury – jej powolnego wzrostu, istnienia pomimo braku aktywności ludzi, zmian wynikających z pór roku. Ogród ma być zatem rodzajem alegorii dzieła stworzenia oraz działania boskiej mocy, która objawia się w naturze.
Teren ogrodu został obniżony o 0,5m, a nad nim zaprojektowano kładki, które prowadzą do kolejnego obwodu stanowiącego już wnętrze kościoła. Pierścień ten, wydzielony dwoma murami, pełni rolę dużego przedsionka (kruchty) oraz obejścia nawy głównej. Jego ścianę zewnętrzną podzielono na 15 części, a każda z nich odpowiada jednej stacji drogi krzyżowej. Pęknięcia w ścianie pozwalają dodatkowo obserwować ogród. Z kolei w grubej ścianie wewnętrznej oddzielającej obejście od nawy głównej zaprojektowane zostały funkcje uzupełniające program kościoła (zakrystie, chór, pomieszczenia gospodarcze, konfesjonały oraz kaplica Najświętszego Sakramentu).
Gruby mur wewnętrzny ma za zadanie wyizolowanie wnętrza nawy głównej, która została zlokalizowana w centralnej części założenia jako najbardziej ukryta i odseparowana od świata zewnętrznego, a przez to intymna i skłaniająca do skupienia część kościoła. Zacieśniająca się przestrzeń w poprzedzających nawę główną obwodach jest rodzajem przygotowania do otwarcia, które następuje w zasadniczej części budynku. Jej wystrój jest skromny i ascetyczny, a cała przestrzeń z trzech stron otoczona surowym murem. Od strony ołtarza mur otwiera się jednak w pełni na ogród sakralny, który ma wspomagać modlitwę poprzez kontemplację natury, zachodzących w niej zmian (powolny wzrost, cztery pory roku) i być symbolem bezpośredniego działania Boga ukrytego w naturze.
Użyta technologia
Wybór materiału jest rodzajem prowokacji. Jego surowość, pospolite pochodzenie oraz prostota wykonania mają podkreślać skromność kościoła i nawiązywać do filozofii Kościoła ubogiego.
Budynek wyrasta z ziemi – jego ściany oraz podłoga wykonane są w jednorodnej technologii ubitej ziemi, która pozyskana została z wykopów towarzyszących tworzeniu zabudowy mieszkaniowej osiedla. Kościół jest dzięki temu symbolicznie powiązany z całym osiedlem i organicznie z niego wyrasta. Stanowi także element zwieńczający i podsumowujący całe założenie.
Sposób wznoszenia kościoła oraz przyjęta technologia stanowić mają eksperyment, którego ostatecznym celem jest zbudowanie więzi społecznych oraz scementowanie lokalnej wspólnoty. Użyta w projekcie technologia dzięki swojej prostocie daje możliwość bezpośredniego zaangażowania mieszkańców osiedla w prowadzone prace budowlane. Dzięki temu, przy okazji wznoszenia budynku, możliwa będzie integracja lokalnej społeczności. Więzi i znajomości zawiązane w trakcie budowy mogą być podwaliną pod dalsze kontakty sąsiedzkie.
Materiał oprócz wymiaru symbolicznego i eksperymentalnego, odgrywa ważną rolę w odbiorze budynku. Jego faktura oraz temperatura nadają wnętrzom naturalny, ciepły, ale również skromny i ascetyczny charakter. Dodatkowo naturalne światło wpadające przez pęknięcia i szczeliny akcentuje jego cechy.
