Pasaż Dźwięku to projekt dyplomowy Edyty Skiby, absolwentki Politechniki Łódzkiej. Głównym celem projektu była rehabilitacja łódzkiego kwartału śródmiejskiego – stworzenie oryginalnego pasażu wystawienniczego wraz z zabudową mieszkaniową.
„W swojej pracy chciałam zmierzyć się z tożsamością wybranej przeze mnie lokalizacji, a także stworzyć, unikalny obiekt wystawienniczy, otwarty na potrzeby twórców Sound Art’u oraz współczesnych odbiorców sztuki. Najistotniejszą inspirację projektową stanowiły dla mnie teksty dwóch filozofów: Martina Heideggera oraz Edmunda Husserla, jak również poglądy na architekturę głoszone przez Petera Zumthora, Juhaniego Pallasmę oraz Steen E. Rasmussena.”
Projekt dyplomowy: Pasaż Dźwięku – Rehabilitacja Fragmentu Łódzkiego Kwartału Śródmiejskiego
Uczelnia: Politechnika Łódzka | Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska | Instytut Architektury i Urbanistyki
Autor: Edyta Skiba
Promotor: dr hab. inż. arch. Weronika Wiśniewska – prof. PŁ
Data obrony: 05.11.2014 rok
Pasaż Dźwięku
Rehabilitacja Fragmentu Łódzkiego Kwartału Śródmiejskiego
„Ojciec nasłuchiwał.
Jego ucho zdawało się w tej ciszy nocnej wydłużać i rozgałęziać poza okno:
fantastyczny koralowiec, czerwony polip falujący w mętach nocy.
Nasłuchiwał i słyszał.” 1
Tło artystyczne – galeria dźwięków
Zyskująca współcześnie na popularności dziedzina sztuki jaką jest Sound Art, obfituje w różnego rodzaju eksperymentalne instalacje artystyczne. Twórca to demiurg pewnej rzeczywistości, jego dzieło łączy go bezpośrednio z obiorcą, który nie jest już tylko obserwatorem, ale aktywnym uczestnikiem wpływającym na dzieło. Powoduje to, że chęć zamknięcia dzieł w typowej przestrzeni wystawienniczej staje się niemożliwa.
Projektowana galeria to swoista pozytywka, każdorazowo wypełniana dźwiękami instalacji innych artystów. Proponowana przestrzeń wystawiennicza daje, dzięki zmiennym warunkom akustycznym, twórczą swobodę i możliwość dialogu z przestrzenią. Pogłosowość pomieszczeń może być modelowana w dowolny sposób przez co stają się one polem do eksperymentów dla artystów jak również samego odbiorcy. Każda sala, poza okresem wystaw, jest zabawką w dłoniach widza, odkrywającą różne brzmienia i tony.
Kompozycja budynku układa się niczym gra słowna – palindrom. Oś główną założenia stanowi holl o formie długiej, przeszklonej szczeliny, do której podłączone są sale wystawiennicze, dostępne przez przedsionki – izolatory akustyczne oraz przestrzenie zmiany percepcji zmysłowej. Galeria posiada dwa wejścia główne i nie ma znaczenia, którym z nich trafimy do wnętrza. Chociaż pozornie nie jest istotne to, gdzie zaczynamy metaforyczną podróż po świecie dzięków, to i tak kolejność wybrana przez odbiorcę stworzy u niego każdorazowo ciąg innych obrazów i wrażeń.
Tło architektoniczno-kulturowe
Architekturę można opisywać jako układy funkcjonalne, kompozycje form i proporcji, ale także jako spotkania haptyczne, stanowiące o jej genius locci. Obcowanie z budynkiem to jego czytanie, (nie)świadome przyswajanie konstrukcji z jednoczesnym rozumieniem nastroju, jaki w nim panuje. W takim kontekście pojmowania architektury można mówić o jej poetyckości, którą można czuć i interpretować.
Tło urbanistyczne – pasaż
Na śródmieście Łodzi składają się przede wszystkim duże kwartały wypełnione długimi i wąskimi działkami usytuowanymi swoim dłuższym bokiem na osi wschód – zachód. Niezmieniony od ponad stu lat układ urbanistyczny o złych warunkach oświetleniowych, brak komunikacji wewnątrz kwartałowej oraz inne czynniki społeczno-ekonomiczne, powodują, że rozwój nowej zabudowy w tej części miasta jest niezwykle trudny.
Wprowadzenie pasażu miejskiego powstałego z połączenia dwóch dawnych działek tkackich o typowych dla nich wymiarach ma na celu usprawnienie systemu komunikacji miękkiej (piesi i rowerzyści) oraz stworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej obudowanej typowymi dla miejskiego centrum funkcjami – mieszkania oraz usługi. Zaprojektowany pasaż ma również za zadanie umożliwić dalszy, poprawny rozwój zabudowy na sąsiednich działkach – szczególnie pod względem warunków oświetleniowych.
Przestrzeń pasażu przechodzi płynnie z publicznej – zielone schody galerii, ciąg pieszy – w prywatną – przedpola bloków mieszkalnych z drzewami owocowymi i krzewami ozdobnymi. Wprowadzenie dużej ilości zieleni oraz rozrzeźbienie brył budynków sprawia, że pasaż jest zacisznym i kameralnym miejscem, zachęcającym do zatrzymania się i odpoczynku w cieniu drzew.
Zabudowę mieszkaniową – zlokalizowaną w części północnej – stanowią cztery bloki, o charakterze willi miejskich z obszernymi mieszkaniami oraz zlokalizowanymi na parterze szklarniami umożliwiającymi uprawę roślin jak również integrację mieszkańców. Zaprojektowane między budynkami wnęki – przestrzenie półprywatne – umożliwiają doświetlenie działki sąsiada, co daje szansę na rozwiązanie problemów oświetleniowych całego kwartału.
Galeria dźwięków – umieszczona w części południowej działki – stanowi przestrzenną przeciwwagę dla budynków mieszkalnych. Gładka ściana z naroślami sal wystawienniczych stanowi jednocześnie tło dla działań człowieka będącego aktorem w przestrzeni publicznej oraz jest linią prowadzącą wzrok wzdłuż całego założenia. Dynamicznie rozmieszczone bryły sal wystawienniczych kształtują kierunki zmiany poruszania się przechodnia w pasażu, dzięki czemu odkrywane są przed nim nowe widoki.
1 B. Schulz, Sklepy cynamonowe Kraków 2010, s. 94
Opis autroski
Autor: Edyta Skiba
