Konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej zagospodarowania terenu w rejonie skrzyżowania ulic Kazimierza Wielkiego i Świdnickiej
Przejście podziemnie na ulicy Świdnickiej we Wrocławiu
III Nagroda
Projekt konkursowy: Wytwórnia Pracownia Projektowa – Piotr Zarzycki
Data: Październik 2012
Lokalizacja: Wrocław
Zespół autorski:
mgr inż. arch. Piotr Zarzycki, mgr inż. arch. Izabela Jędrzejek, mgr inż. arch. Patrycja Kowalczyk, mgr inż. arch. Paweł Owczarek, mgr inż. arch. Mateusz Sikorski
Projektowany plac
Miasto Wrocław szczyci się swoją tolerancyjnością, otwartością, wielokulturowością. Jest sceną wielu wydarzeń kulturalnych, poligonem doświadczalnym artystów. Przestrzeń wielofunkcyjna będąca zewnętrzna strefą Centrum ESK, służyć będzie informacji, promocji, upublicznianiu i ekspozycji sztuki oraz wszelkich wydarzeń związanych z kulturalnym życiem miasta i jego mieszkańców. Projektowany plac tworzyć będzie miejsce w swoim założeniu przyjazne człowiekowi, dające możliwość interakcji międzyludzkich. Atrakcyjna lokalizacja na przecięciu istniejących i planowanych ciągów komunikacyjnych stanowić będzie miejsce spotkań ludzi otwartych na nowe informacje i wydarzenia. Wszyscy użytkownicy przestrzeni miejskiej, którzy mogą być odbiorcami i współtwórcami kultury, odnajdą w tej przestrzeni coś interesującego dla siebie.
Tak jak różnorodne jest miasto, jego mieszkańcy i kultura, tak na efekt końcowy projektowanego placu składa się wiele różnorodnych części.
Projektowane elementy pełnią różne role w nowej przestrzeni. Można wyróżnić elementy funkcjonalne jak: strefy wejściowe istniejących lokali usługowych, wiaty przystankowe, szafy techniczne, wywiewy wentylacyjne, windę i pochylnie. Elementy kompozycyjne jak: rysunek posadzki, regularna kompozycja kwadratów. Elementy humanizujące: place zieleni, ławki, stacje rowerowe. Elementy komunikacyjne: ciągi piesze, ciągi rowerowe, przystanki tramwajowe, przystanki kiss & ride, przejścia piesze. Ta wielość warstw nałożonych na siebie stanowi efekt końcowy planowanego placu przy skrzyżowaniu ulicy Świdnickiej i Kazimierza Wielkiego – nowe miejsce spotkań w mieście. Całość kompozycji jest zdefiniowana przez regularnie rozmieszczone kwadraty porządkujące przestrzeń. Są one podstawową jednostką modularną projektowanego założenia. Zaprojektowane, jako prostopadłościany o wielkości 1, 5 x 1, 5 m, wykończone ze stali „kortenowskiej”. W miejscach gdzie nie ma możliwości wyciągnięcia w górę kostek projektuje się zmianę posadzki o takich samych wymiarach tak, aby zachować regularny rysunek siatki. W ich podstawie można ukryć elementy infrastruktury technicznej takie jak szafki elektryczne, wywiewy wentylacyjne. Kwadraty mogą być wykorzystane, jako miejsca ekspozycyjne dla instalacji artystycznych, a także do umieszczenia informacji o wydarzeniach kulturalnych lub jako siedziska dla pieszych.
Na siatce prostopadłościanów rozpięta jest kolejna warstwa, większych kwadratów o wymiarach 4, 5 x 4, 5 m. Są one zaakcentowane poprzez inny rodzaj posadzki – powierzchni utwardzonej w wykończeniu z granitowej kostki brukowej lub trawnika. Wokół tych obszarów są rozmieszone pozostałe elementy małej architektury: lampy, ławki, kosze na śmieci. Swobodne zakomponowanie większych kwadratowych modułów zostało wykorzystane w celu stworzenia obszarów o różnym charakterze i przeznaczeniu. Pomiędzy polami wypełnionymi zielenią, zbliżonymi do siebie zostały stworzone przestrzenie bardziej kameralne. W miejscach gdzie pola zostały odsunięte od siebie przewiduje się możliwość przebywania większych grup, są to miejsca bardziej otwarte. W przestrzeniach, gdzie planowane jest znaczne natężenie ruchu pieszego, przystanki itp. wypełnienie modułów zostało zmienione z zieleni na posadzkę utwardzoną, co umożliwia komfortową komunikację w tych rejonach. Projektowane zielone place stanowić będą urozmaicenie projektowanej przestrzeni, dzięki nim plac będzie bardziej przyjazny ludziom. Moduły dają także możliwość przesadzenia istniejących aktualnie na terenie opracowania cisów.
Tłem dla podstawowych warstw z modułami kwadratów jest posadzka placu. Posadzka zaprojektowana jest w układzie podłużnych pasów ukierunkowanych prostopadle do elewacji frontowej Centrum ESK. W celu podkreślenia odrębności i nowoczesnego charakteru założenia projektuje się wykończenie placu w postaci modularnych, prefabrykowanych płyt betonowych z antypoślizgową powierzchnią. Akcenty wybranych kwadratów planuje się w wykończeniu z granitowej kostki brukowej, co nawiązujące do istniejących materiałów ciągu pieszego ulicy Świdnickiej.
Kompozycja warstw z elementami małej architektury dopełnia projektowane założenie placu. Zostały one dostosowane do poszczególnych stref funkcjonalnych w obrębie obszaru objętego pracowaniem. W pobliżu strefy wejściowej do centrum podziemnego oraz w sąsiedztwie windy zaprojektowano stację rowerową oraz stojaki na rowery. Natomiast wzdłuż ciągu ulicy Kazimierza Wielkiego zaplanowano lampy. W miejscu przystanków zapewniono wiaty chroniące przed opadami. Kosze zostały zlokalizowane w sąsiedztwie ławek rozlokowanych na obszarze placu. Poza ławkami przewiduje się, że funkcję siedzisk będą pełniły także schody zarówno przed Centrum ESK jak i prowadzące do Centrum ekspozycyjno-wystawienniczego w podziemiu. W tym celu zaprojektowano szerokie biegi schodów umożliwiające zarówno komunikację jak i odpoczynek. Przed centrum ESK zaproponowano maksymalne powiększenie tarasu tak, aby centrum mogło organizować imprezy na zewnątrz.
Od strony północnej plac domyka rozświetlona tasiemka podkreślająca strefę wejściową do Centrum ESK i Centrum ekspozycyjno wystawienniczego w dawnym przejściu podziemnym. Projektowane zadaszenie – tasiemka ma na celu zwiększenie strefy zadaszonej Tarsu centrum ESK 2016. Ponadto jej wyciągnięcie w stronę ulicy świdnickiej i ulicy Szewskiej ma na celu ukierunkowanie i zaproszenie przechodnia do centrum. Taki zabieg projektowy wywoła efekt „szuflady miejskiej” wciągającej i zachęcającej widza do wejścia do środka centrum. Wysunięcie w stronę ulicy świdnickiej ma na celu wprowadzenie i zwrócenie uwagi na wejście do sali ekspozycyjnej w miejscu likwidowanego przejścia podziemnego. Jest też naturalnym połączeniem tych dwóch elementów centrum ESK. W miejscu zejścia w dół tasiemka zawija się prostopadle i ukrywa windę. Lokalizacja zawinięcia tasiemki w dół pokrywa się z historyczną linią zabudowy i nie wchodzi w oś widokową ulicy Świdnickiej. Ponad windą projektuje się zegar zwrócony na dwie strony nawiązujący do zegara stojącego w tym miejscu obecnie i tego dawnego z lat 80. Wysunięcie od strony ul. Szewskiej ma na celu zapraszać pieszego podążającego ul. Widok i ul. Szewską od strony teatru Lalek i Mediateki.
„Tasiemka” projektowana jest jako element wykonany w konstrukcji stalowej obłożony białym, matowym szkłem lub tworzywem sztucznym. Wprowadzenie do wnętrza iluminacji świetlnej pozwoli dodatkowo zmieniać kolorystykę zadaszenia w zależności od promowanego aktualnie wydarzenia kulturalnego.
Komunikacją dominującą w obrębie opracowania jest komunikacja piesza. Główny ciąg komunikacyjny przebiega ulicą Świdnicką. Drugi ciąg komunikacyjny, który będzie w przyszłości częścią dłuższego założenia przebiega wzdłuż ulicy Kazimierza Wielkiego. Dodatkowo przewiduje się kierunki najścia od strony ulicy Widok i z przystanków tramwajowych, postoju autobusów nocnych i kiss & ride. W projekcie zapewniono ścieżki rowerowe dwukierunkowe na przedłużeniu ulicy Widok oraz wzdłuż ulicy Kazimierza Wielkiego. W tym miejscu ze względu na docelowe zmniejszenie intensywności ruchu kołowego, ścieżka rowerowa została zaprojektowana pomiędzy jezdniami przeznaczonymi dla ruchu samochodowego. W wersji docelowej ruch samochodowy zostanie ograniczony do dwóch jezdni wzdłuż Kazimierza Wielkiego. Przy jezdniach zapewniono przystanki kiss & ride, i jednocześnie przystanki dla autobusów nocnych. Zmianie nie uległa trasa linii tramwajowej. Zapewniono strefę przystanku 60m.
Etapowanie
Projekt zakłada realizowanie inwestycji w 2 etapach.
W pierwszym etapie realizowana będzie przebudowa fragmentów istniejącego deptaka przy ul. Świdnickiej w rejonach istniejących zejść do przejścia podziemnego. Zostanie uporządkowana przestrzeń i kompozycja posadzki, zamknięte i zabudowane wejście do przejścia od strony południowej, przebudowane wejście do nowoprojektowanego centrum ekspozycyjno wystawienniczego po stronie północnej, maksymalne powiększenie tarasu przed centrum ESK, zlikwidowane zejścia od strony przystanku tramwajowego, a ruch pieszy zapewniony zostanie naziemnym przejściem.
Korekcie ulegnie komunikacja kołowa zarówno samochodów osobowych jak i komunikacji publicznej. Zaprojektowano przystanki kiss & ride po obu stronach ulicy Kazimierza Wielkiego.
W pierwszym etapie powstanie pierwsza część planowanego placu. Miejsce będzie stanowiło przedpole Centrum ESK 2016 oraz wielofunkcyjny plac przeznaczony promocji sztuki i kultury.
W drugim etapie realizowany będzie ciąg dalszy placu wraz z małą architekturą, przebudowana zostanie także strefa przystanków tramwajowych. Kompozycja posadzki, małej architektury zapewnia możliwość przeprowadzenia pasażu pieszego wzdłuż ul. Kazimierza Wielkiego. Ruch kołowy zostanie przeprowadzony południową nitką ulicy Kazimierza Wielkiego, w tej części również zostaną zlokalizowane przystanki kiss & ride. Korekcie ulegnie również trasa ścieżki rowerowej.
Możliwość kontynuacji
Zaproponowane rozwiązanie daje możliwość analogicznego zastosowania powtarzalnych elementów małej architektury oraz kompozycji posadzki w ciągu planowanego pasażu pieszego wzdłuż ulicy Kazimierza Wielkiego na odcinku od ul Łaciarskiej do ul. Ruskiej. Dzięki temu w spójny sposób połączy kluczowe komunikacyjnie rejony Starego Miasta. Zostanie stworzony ciąg pieszy tworzący harmonijną całość. Wrocław zyskałby wewnętrzny pierścień zieleni z mniejszymi i większymi miejscami rekreacji dla pieszych i ludzi pracujących w strefie śródmieścia.
Centrum ekspozycyjno wystawiennicze w „dawnym” przejściu Świdnickim
W miejscu przejścia podziemnego zaprojektowano centrum ekspozycyjno wystawiennicze. Centrum ze względu na pełnione funkcje stanowić będzie dopełnienie Centrum ESK 2016 i jest z nim łatwo skomunikowane.
Zejście do podziemnej strefy zostało zlokalizowane wzdłuż pasażu pieszego i ciągu komunikacyjnego ulicy Świdnickiej. Schody zostały ukształtowane w taki sposób by niezależnie od kierunku najścia ludzi czy od strony Rynku czy od strony Arkad zawsze były łatwo dostępne. Dwustronne wejście zejście zostało zaprojektowane tak aby nawet przypadkowy przechodzień idący ul. Świdnicką i schodzący w dół nie musiał się cofać. Dwustronne wejście do „galerii przejście” spowoduje większą widoczność strefy wejściowej sali ekspozycyjnej. Przestrzeń ta poza oczywistą funkcją komunikacyjną stanowić będzie także miejsce relaksu, odpoczynku przed strefą wejściową do Centrum. Ponadto Centrum ekspozycyjno wystawiennicze jest połączone windą z tarasem przed Centrum ESK 2016, dzięki czemu jest z nim wygodnie skomunikowane, a także łatwo dostępne dla pieszych poruszających się ulica Świdnicką i Kazimierza Wielkiego. Rozwiązanie to wraz z aranżacją świetlną ma również na celu wyeliminowanie ciemnych i ustronnych narożników, które mogłyby w godzinach nocnych prowokować do niepożądanych zachowań. Przebudowa strefy wejściowej do centrum oraz wprowadzenie windy spowoduje w minimalnym zakresie konieczność przebudowy elementów istniejącej infrastruktury będących w kolizji z projektowanym rozwiązaniem.
Przestrzeń istniejącego przejścia podziemnego została przeprojektowana na potrzeby nowej funkcji. Ze względu na małą wysokość istniejącego przejścia projektuje się jego pogłębienie tak, aby w świetle konstrukcji zapewnić wymiar ponad 3 m. Wejście zaprojektowano z jednej strony, aby ułatwić kontrolę dostępu oraz funkcjonalne połączenie z centrum ESK 2016. Za wejściem znajduje hol wejściowy z punktem informacyjnym i szatnią. Główna strefa ekspozycyjno wystawiennicza została zaprojektowana w przestrzeni o kształcie wydłużonego prostokąta. Podziemie w wersji podstawowej pozostaje strefą otwartą. Dzięki systemowi ścianek modułowych przestrzeń można być w dowolny sposób aranżować i dostosowywać do bieżących potrzeb wystawienniczych. Dodatkowo pozostawiono część istniejących schodów, które stanowić mogą siedziska jak w amfiteatrze. Przykładowo, jeżeli potrzebna jest sala konferencyjna wraz z przestrzenią do ekspozycji plakatów, to sala konferencyjna jest wydzielana z tylnej części sali natomiast frontowa stanowi część ekspozycyjną. Wszystkie funkcje dopełniające i obsługujące centrum ekspozycyjno wystawiennicze zostały zlokalizowane w miejscu istniejących wejść na przystanki tramwajowe oraz w miejscu baru. Zlokalizowano tam obszerny magazyn na ścianki modułowe, krzesła oraz pozostałe elementy służące zmianom aranżacji centrum. W tej części zaprojektowano pomieszczenia techniczne oraz niewielkie pomieszczenie biurowo -administracyjne. Dla klientów oraz pracowników centrum zaplanowano toalety dostępne poprzez wewnętrzny korytarz. Całość funkcji dopełnia niewielki punkt gastronomiczny wraz z zapleczem. Gastronomia zapewnia możliwość komfortowego organizowania konferencji, warsztatów lub wernisaży w podziemnym centrum. Założeniem projektu było stworzenie przestrzeni elastycznej, możliwej do adaptacji dla potrzeb wydarzeń kulturalnych. Przestrzeń ma stanowić uzupełnienie funkcjonalne dla Centrum ESK 2016 znajdującego się na poziomie 0.
Planuje się maksymalne wykorzystanie istniejącej konstrukcji przejścia. Główne prace budowlane mają polegać na przebudowie i powiększeniu strefy wejściowej od strony północnej, przebudowie i stworzeniu kompleksowego zaplecza w miejscu istniejących wejść na przystanki, zabudowie schodów od strony południowej. Ze względu na niedużą wysokość sugeruje się pogłębienie istniejącego przejścia co stworzy komfortową i funkcjonalną przestrzeń.
