Unikato z Nagrodą Roku SARP dla najlepszego budynku wielorodzinnego w Polsce

Unikato, świetna realizacja projektu Roberta Koniecznego i pracowni KWK Promes, zdobył Nagrodę Roku SARP w kategorii budynek mieszkalny wielorodzinny. Obiekt jest także laureatem corocznego konkursu o Nagrodę Architektoniczną Polityki, nagradzającego najlepsze realizacje w kraju. Gratulujemy!

Budynek mieszkalny Unikato
Autor: Robert Konieczny | KWK Promes
Współpraca: Michał Lisiński, Marcin Harnasz, Marcin Króliczek, Aneta Świeżak
Konstrukcja: Kornel Szyndler Proeco
Inwestor: prywatny
Powierzchnia terenu: 451 m2
Powierzchnia użytkowa: 1310 m2
Kubatura: 7657 m3
Projekt: 2015 / Realizacja: 2016-2018
Zdjęcia: Olo Studio, Juliusz Sokołowski, Jarosław Syrek

Zdjęcie: OLO Studio

Zdjęcie: Jarosław Syrek

Zdjęcie: Juliusz Sokołowski

Unikato

Kontekst

Unikato miało powstać w śródmieściu Katowic – niegdyś prężnie rozwijającego się miasta przemysłowego. Świadectwem tamtej epoki jest imponująca modernistyczna zabudowa. Dzisiaj miasto przeżywa kryzys demograficzny i cierpi w wyniku suburbanizacji. Brakuje nowych budynków mieszkalnych, a miasto podporządkowane jest ruchowi samochodowemu generowanemu przez ludzi przyjeżdżających tu codziennie do pracy z rozlewających się przedmieść. Unikato ma być impulsem odwracającym ten negatywny trend i tchnąć nowe życie w okolicę.

Wytyczne projektowe

Budżet projektu był ekstremalnie niski. Inwestor przewidział środki tylko na tanie wykończenie – styropian, tynk, białe plastikowe okna – oraz na balkony, które miały być przestrzenią magazynową niewielkich mieszkań.

Idea

„Katowicka moderna, kiedyś jasna, przez wiele lat wystawiona na działanie smogu, uległa przybrudzeniu i stała się niemal czarna. Z czernią elewacji kontrastują zawsze białe okna. Ta obserwacja stała się inspiracją dla projektu. Z sąsiedniego, przedwojennego budynku zaczerpnęliśmy kolor brudnego tynku, cokół w przyziemiu typowy dla okolicznej zabudowy oraz motyw balkonu w relacji z oknem.”

Pełna balustrada zakrywa wyjścia, dzięki czemu wszystkie okna wydają się kwadratowe. Balkon staje się przedłużeniem mieszkania, przy okazji zapewniając prywatność, co szybko docenili mieszkańcy wykorzystując je do rekreacji, czy składowania. Dzięki pełnym balustradom budynek zachowuje spójność, a trzymane na balkonach przedmioty nie szpecą okolicy.

Ułożenie balkonów w tym samym kierunku na wszystkich elewacjach, przy jednoczesnym przesunięciu względem nieregularnego obrysu budynku, tworzy charakterystyczną sylwetę, będącą rodzajem dominanty na zwieńczeniu kwartału. Co istotne, charakterystyczna kompozycja balkonów to nie tylko formalny zabieg. Na wschodniej elewacji balkony dostawione do elewacji krótszym bokiem i wystające daleko poza obrys budynku łapią dużo więcej południowego światła.

Kolejnym nawiązaniem do otoczenia jest zaczerpnięty z sąsiednich budynków motyw cokołu, który ciągnie się przez całą pierzeję. Przy graniczącej z UNIKATO od drugiej strony wolno stojącą willą, cokół staje się ogrodzeniem, nawiązującym do otaczającego willę płotu.

W przyziemiu UNIKATO zlokalizowany jest parking na połowę mniej samochodów niż pierwotnie chciało miasto. Udało nam się przekonać urzędników, że to budynek dla ludzi, którzy wybrali centrum po to, by nie korzystać z samochodu, tylko z własnych nóg, rowerów czy komunikacji publicznej. Parking podziemny był za drogi, a w poziomie parteru nie mieliśmy zgody na funkcje usługowe – analiza otoczenia pokazała, że w okolicy jest kilka pustostanów, których nikt nie chce wynająć. Parking w przyziemiu był optymalnym rozwiązaniem.

Nadwieszone nad chodnikiem balkony sprawiają, że budynek z bliska jest bardzo dynamiczny, ale w miarę zwiększania dystansu od elewacji staje się bardziej stonowany, łagodnie wpisując się w kontekst.

Materiały i technologia

„Przy realizacji budynku w grę wchodziły jedynie ekonomiczne, proste w realizacji rozwiązania – monolityczna szkieletowa konstrukcja wypełniana ścianą murowaną z pustaków ceramicznych, surowa żelbetowa klatka schodowa, białe plastikowe okna i tynk na elewacji. Coś, co wydawało się wadą, zostało zamienione w atut projektu.”

Biel okien w zestawieniu z ciemnym wykończeniem elewacji stała się elementem rozpoznawalnym budynku. Balkony wykonane są w konstrukcji monolitycznej. Ich stalowe barierki obłożone są płytami cementowymi i pokryte tynkiem. Cokół budynku wykończony jest tanią blachą aluminiową, która z czasem zmatowieje. Budynek wyposażony jest w instalacje minimalizujące zużycie energii i zasilany jest z ekologicznej sieci miejskiej. Mimo ograniczonego budżetu dach został zaprojektowany jako zielony – pochłania pyły i smog oraz poprawia mikroklimat.