ZOO Proactive
– Projekt przebudowy Śląskiego Ogrodu Zoologicznego w Chorzowie
Projekt: Anna Struska
Promotor: dr inż. arch. Jan Kubec
Uczelnia: Politechnika Śląska, Wydział Architektury
Lokalizacja: Chorzów
Data: 2012
Wyróżnienie I Stopnia w Konkursie DYPLOM ROKU im. Zbyszka Zawistowskiego 2012
organizowanym przez Stowarzyszenie Architektów Polskich
ZOO Proactive – Projekt przebudowy Śląskiego Ogrodu Zoologicznego w Chorzowie
ZOO Proactive to projekt przebudowy Śląskiego Ogrodu Zoologicznego w Chorzowie. To manifest możliwości zmian, jakie mogą zachodzić w Parku Śląskim, który ma podstawy, by stać się jedną z głównych atrakcji regionu.
Park Śląski – do niedawna Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku – zrealizowany został według projektu prof. W. Niemirskiego na 600 hektarach nieużytków pokopalnianych znajdujących się między Chorzowem, Siemianowicami Śląskimi i Katowicami. Od lat 50 na terenie parku działają m.in. Stadion Śląski, Wesołe Miasteczko, czy Planetarium. Od wielu lat problemy własnościowe, programowe i ekonomiczne powoli degradują park. W programie modernizacji planowane są nowe inwestycje na obrzeżach kompleksu, które mają zwiększyć atrakcyjność całego założenia, jednak zmniejszają one drastycznie powierzchnie terenów zielonych. W opozycji do takich założeń powstał projekt ZOO Proactive. Na przykładzie Śląskiego ZOO – najbardziej deficytowej jednostki Parku – prezentuję, jak efektywne może być doinwestowanie już zagospodarowanych terenów Parku.
Śląskie ZOO ma powierzchnię prawie 50ha, działa od 1954r. Od kilkunastu lat systematycznie spada frekwencja odwiedzających. Wpływają na to: sezonowość oferty, przestarzała infrastruktura i chaotyczny układ przestrzenny, skutkujący 5km ścieżką edukacyjną. Widoczny jest brak wizji, wytyczonego kierunku rozwoju.
Projekt ZOO Proactive zakłada całkowitą reorganizację układu przestrzennego ogrodu:
1. Skoncentrowanie wybiegów zwierzęcych pozwala na skrócenie trasy zwiedzania.
Strefowanie wybiegów wg krain zoogeograficznych usprawnia działalność edukacyjną.
2. Wprowadzenie okręgu – budynku wielofunkcyjnego, który sprawi, że ZOO stanie się organizacją samofinansującą. Dodanie abstrakcji – uniesienie okręgu – spaja estetycznie całe założenie i wprowadza nowy sposób obserwacji zwierząt.
3. Utworzenie pawilonów zwierzęcych, w których można obserwować zwierzęta również w sezonie zimowym.
Budynek główny to okrąg o promieniu wewnętrznym 200m i szerokości traktu 20 m, składa się on z trzech poziomów. Na głównej kondygnacji (+1) znajdują się przestrzenie wystawowe, wiwaria, centrum edukacyjne i konferencyjne, część administracyjna i restauracje. Poziom ten działa w całości jako platforma widokowa, pozwalająca na ciągły wizualny kontakt ze zwierzętami na „wewnętrznym dziedzińcu”. Bezpośredni kontakt ze zwierzętami mamy w segmentach wiwaryjnych (ptaszarnia, małpiarnia, terrarium). Poziom +1 połączony jest z częścią podziemną (-1) przestrzeniami „topograficznymi” – wielofunkcyjnymi pochylniami, schodami tarasowymi. Na kondygnacji -1 znajduje się akwarium i wystawa archeologiczna. Poziom ten połączony jest z istniejącą zewnętrzną doliną dinozaurów znajdującą się w środku założenia urbanistycznego. Przestrzenie topograficzne zapewniają płynność trasy edukacyjnej (ok. 2km), ale także pozwalają na istnienie autonomicznej części hotelowej na poziomie +1, generującej całoroczny dochód.
Ikoniczny charakter budynku jest wynikiem dużej skali założenia. Jednak język architektoniczny jakim operuje jest ascetyczny i sprawia, że budynek łagodnie wpisuje się w krajobraz.
ZOO Proactive jest śmiałą koncepcją urbanistyczno-architektoniczną przebudowy Śląskiego Ogrodu Zoologicznego. To propozycja nowoczesnej instytucji, a także dowód na to, że w sercu aglomeracji śląskiej może powstać tętniąca życiem przestrzeń publiczna, w której przeplata się natura, nauka i kultura.
