Główną ideą projektowanego zespołu zabudowy mieszkaniowej w Gdańsku było stworzenie osiedla socjalnego, bliskiego ludziom i ułatwiającego kontakty sąsiedzkie. Osiedle przeznaczone jest dla osób świadomych ekologicznie, którym bliska jest idea zrównoważonego rozwoju.
Projekt: Socjalne osiedle mieszkaniowe typu „Cohousing”
Typ: Osiedle bliźniaków i szeregówek pasywnych
Autorzy: MIDI Pracownia Architektoniczna
Zespół projektowy: Alicja Karaś, Piotr Karaś, Arleta Chmiel
Inwestor: Wspólnota Cohousingowa
Lokalizacja: Gdańsk Orunia
Powierzchnia użytkowa: 3.000 m2
(28 lokali mieszkalnych o pow. 100m2 oraz świetlica o pow. 200m2)
Energia do ogrzewania: 15 kwh/m2 na rok
Data: 2014r.
Cohousing
Czym jest cohousing- czyli kooperatywa budowania i mieszkania
Cohousing (brak polskiego odpowiednika dla tego słowa) jest popularnym w takich krajach jak Dania Niemcy czy Szwecja sposobem na budowę osiedli mieszkaniowych i budynków wielorodzinnych. Jest to idea, w której najpierw zawiązuje się wspólnota (przyjaciół, grona ludzi o podobnych zainteresowaniach, podobnym stylu życia lub np. w podobnym wieku) a następnie ta wspólnota razem buduje dla siebie miejsce do życia.
Cohousing – krótka historia
Pomysł na cohousing narodził się w 1960 roku w Danii. Bodil Graae napisał artykuł pod tytułem „Children Should Have One Hundred Parents” („Dzieci powinny mieć setkę rodziców”) i nie poprzestał na samym artykule- udało mu się zgromadzić 50 rodzin, które w 1967 roku zawiązały pierwszą wspólnotę i zrealizowały projekt Sættedammen. Sættedammen jest najstarszą wspólnotą cohousingową na świecie. Idea ta rozprzestrzeniła się bardzo szybko, nie tylko w Danii i krajach Europy Północnej (na przykład w Holandii funkcjonuje ponad 300 wspólnot cohousingowych) ale też w Stanach Zjednoczonych, Australii czy Kanadzie. W Polsce pewną formą osiedli cohousingowych są inwestycje mieszkaniowe przeprowadzane przez duże zakłady pracy, na przykład osiedla akademickie budowane dla pracowników uczelni. Zdarzają się w Polsce inicjatywy zbliżone do cohousingu ale zazwyczaj ich celem jest jedynie tańsza budowa (jak się szacuje marża dewelopera to około 2.000 zł na każdym metrze kwadratowym).
Aspekt społeczny, czyli komuna sąsiedzka
Człowiek jest istotą społeczną a relacje z sąsiadami mogą sprawić, że polubimy lub znienawidzimy wybrane przez siebie miejsce do życia. W przypadku gdy najpierw zawiązuje się wspólnota sąsiedzka, a potem powstają budynki, mamy wpływ na to w jakim sąsiedztwie mieszkamy. Kryteria doboru sąsiadów wybiera sama wspólnota i mogą być one dowolne. Życie wśród ludzi, którzy już się znają i łączą ich jakieś relacje czy wspólne cele jest zdecydowanie bardziej bezpieczne. Popularna idea osiedla zamkniętego okazała się nie zwiększać poczucia bezpieczeństwa mieszkańców takich osiedli, wręcz odwrotnie, statystycznie w osiedlach zamkniętych liczba włamań jest większa niż w osiedlach innego typu. Na osiedlu gdzie sąsiedzi znają się dobrze -intruz zostanie szybko zauważony więc bezpieczeństwo wyraźnie wzrasta. Dla osiedli realizowanych zgodnie z ideą cohousingu charakterystyczny jest duży udział przestrzeni wspólnych na terenie przedsięwzięcia. Przestrzeń ta jest wykorzystywana na różne sposoby, do typowych funkcji na jakie decydują się mieszkańcy takich osiedli i budynków wielorodzinnych należą: kuchnie zewnętrzne i strefy grillowania, pralnie, świetlice, punkty opieki nad dziećmi oraz wszelkiego typu strefy wspólnej rekreacji.
Aspekt ceny, czyli ekonomika wspólnego budowania
Cohousing zakłada wykluczenie dewelopera z procesu budowy osiedla, budynku wielorodzinnego czy innego typu zabudowy na jaki się decydujemy , co pozwala na tańszą budowę. Jednocześnie budujemy wspólnie większą inwestycję, niż budowalibyśmy osobno, co daje nam możliwość negocjacji cen materiałów i usług. Co więcej, wiele kosztów w ty: administracyjnych, zwianych z formalnościami i procesem budowlanym dzielimy między siebie np.: koszty przygotowania mapy do celów projektorowych, koszty projektu architektonicznego i koszty projektów branżowych, koszty uzyskania warunków technicznych przyłączy, czy np. koszt sprowadzenia dźwigu na budowę.
Wpływ na estetykę swojego sąsiedztwa
Budując wspólnie i wspólnie zakładając ramy dla naszego osiedla czy budynku wielorodzinnego mamy wpływ na estetykę nie tylko własnego domu- ale całego zamierzenia budowlanego. Niezależnie od tego czy decydujemy się na identyczne budynki, czy też na bardziej indywidualne rozwiązania w skali danego osiedla ,możemy określić estetykę w jakiej się poruszamy np: rodzaj wykończenia budynków, ich ogólny charakter czy kolorystykę, co pozwala nam na przebywanie w harmonijnym środowisku i uzyskanie widoku z okna o jakim marzymy. Mamy również wpływ na estetykę i funkcję przestrzeni wspólnych, gdzie będzie się toczyło życie społeczne- razem decydujemy czy potrzebne jest nam miejsce do wspólnego grillowania, boisko do gry w siatkówkę, plac zabaw dla dzieci czy wspólna szklarnia do uprawiania warzyw.
Aspekt ekologiczny
Cohousing często łączy się z ideą ekologicznego budownictwa i ograniczenia wydatków na ogrzewanie. Większa skala przedsięwzięcia, niż w przypadku pojedynczego domu sprawia, że inwestycja w nowoczesne systemy pozyskiwania i gromadzenia energii np. w pompy ciepła z pionowymi kolektorami czy wspólne systemy odzysku ciepła dla wentylacji mechanicznej szybciej się zwraca i jest wysoce uzasadniona ekonomicznie.
Realizacja idei cohousingu na przykładzie osiedla budynków pasywnych w Gdańsku według projektu pracowni MIDI
Główną ideą projektu było stworzenie osiedla socjalnego, bliskiego ludziom i ułatwiającego kontakty sąsiedzkie. Osiedle przeznaczone jest dla osób świadomych ekologicznie, którym bliska jest idea zrównoważonego rozwoju i które pragną zminimalizować swój wpływ na środowisko oraz swoje rachunki za ogrzewanie (roczny koszt ogrzania powierzchni przeznaczonego dla jednej rodziny to zaledwie 900 zł). Samochody zostały zepchnięte na drugi plan, tworząc tym samym przestrzeń do życia dla ludzi. Układ dojść został celowo zaprojektowany w taki sposób, aby wymusić ruch na osiedlu pomiędzy budynkami, aby dać pretekst do zatrzymania się na pogawędkę z sąsiadem.
Swobodny układ zabudowy pozwala na poprawę widoków zza okna. Zróżnicowanie wielkości działek przynależnych do poszczególnych budynków pozwala zaspokojenie potrzeb poszczególnych mieszkańców.
Osiedle tworzą domy w zabudowie bliźniaczej i szeregowej o identycznych proporcjach, poszczególne budynki różnią się jedynie kolorystyką elewacji, dzięki temu mieszkańcy przebywają w harmonijnym środowisku. Za to bardzo zróżnicowany charakter posiadają przyległe do budynków ogródki. Cohausing daje nam duże możliwości w kreowaniu przestrzeni przynależnych do danego budynku- jeżeli kilka osób ze wspólnoty ma takie marzenie mogą one rezygnować z typowego ogródka i stworzyć wspólną przestrzeń zabawy dla siebie i swoich dla dzieci wyposażoną w np. basen – liczba indywidualnych rozwiązań jest praktycznie nieskończona. Na rysunku zagospodarowania terenu widzimy, że przestrzenie wokół poszczególnych budynków są silnie zindywidualizowane i dostosowane do potrzeb mieszkańców.
Ciągi pieszo – rowerowe wypełniają przestrzeń między zabudową, jednocześnie umożliwiając łatwy dostęp do każdej działki. Ważnym miejscem jest tu budynek świetlicy, który jest ogólnodostępny dla wszystkich mieszkańców- stanowi on ośrodek budowania relacji sąsiedzkich gdzie można na przykład świętować swoje urodziny zapraszając sąsiadów lub zorganizować wieczorek brydżowy. Zakładając, iż w przewadze będą tutaj młode rodziny z dziećmi istnieje możliwość użytkowania świetlicy jako punktu opieki nad najmłodszymi mieszkańcami. Garaże w formie ażurowych, drewnianych wiat umiejscowione są przy ciągu pieszo – jezdnym.
Budynki zostały zaprojektowane jako budynki w standardzie pasywnym (o minimalnym zapotrzebowaniu na energię do ogrzania i wentylacji ). Efektem tak małego zapotrzebowania na energię do ogrzania (EUco= 15kWh/m2 na rok) są nie tylko bardzo niskie rachunki ale także bardzo niski ślad węglowy użytkowania takiego budynku. Niska emisja CO2 sprawia, iż osiedle jest przyjazne środowisku naturalnemu.
Pojedyncza szeregówka lub bliźniak ma powierzchnię ok. 100 m2 , przystosowane są do potrzeb 4-osobowej rodziny. Na parterze przewidziana jest duża część wspólna z kuchnią, gabinet oraz łazienka. Na piętrze znajdują się 3 sypialnie oraz 2 łazienki.
Budynki są zaprojektowane w technologii tradycyjnej. Ściany zaprojektowano z cegły silikatowej ocieplonej wełną mineralną. Elewacje tworzą płyty faliste z włókno cementu. Jest to materiał tani, a jednocześnie bardzo trwały i efektowny, choć stosowany tradycyjnie jako okładzina budynków gospodarczych. Ciąg pieszo – rowerowy został wyłożony geokratą.
Zobacz: Domy pasywne pracowni MIDI!