Dom Mody Prada w Warszawie to temat pracy dyplomowej Aleksandra Łapińskiego wykonanej pod kierunkiem Sławomira Kowala na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Celem projektu jest stworzenie obiektu odpowiadającego potrzebom tak dużej dzielnicy, jaką jest Warszawa – Śródmieście. Dynamika i płynność budynku mają przypominać odwiedzającym zmienność nowych trendów w każdej z kolejnych kolekcji nowych kreacji.
Trendy, Moda, Architektura. Budynek Domu Mody Prada w Warszawie
Autor: mgr inż. arch. Aleksander Łapiński
Promotor: mgr inż. arch. Sławomir Kowal
Uczelnia: Politechnika Warszawska
Tematyka Pracy
W pracy tej podjęto się charakterystyki zjawiska trendu – jego zmienności, elastyczności, a także jego wpływu na świat materialny. Fenomen ten od lat towarzyszy także dziedzinom artystycznym – wliczając światy mody oraz architektury – pełniąc przy tym funkcję klamry spinającej ich wzajemne relacje. W eseju dokonano również analizy mechanizmu działania trendu, a także zilustrowano jego źródła inspiracji – które zobrazowano odpowiednimi przykładami. Krystalizację podążania za trendami warunkować może ikonizm – natychmiastowa, globalna rozpoznawalność produktu – budynku, bądź ubioru. Współcześnie, fenomen ikonizmu stanowi obiekt zainteresowań firm kreujących marki. Natomiast charakterystyczne rozwiązanie projektowe – odpowiednio ujęte w języku architektury lub mody – może urosnąć do rangi wizytówki marki – zapewniając jej rozpoznawalność.
W wymiarze społeczno – kulturowym, zarówno architektura, jak i moda, wpływają na ludzi, posługując się takimi elementami jak technologia, nauka oraz sztuka. Na przestrzeni stuleci, głównym celem architektury, jak i ubioru, było zapewnienie ochrony swojemu użytkownikowi. Z drugiej strony, obydwie dziedziny spajają takie aspekty jak techniki produkcji oraz obróbki materiału, proces projektowy oraz dążenie do inwencyjności i innowacyjności. Co więcej, w swoim zawodzie, wielu architektów inspiruje się modą – oraz odwrotnie. Część analityczna poszukuje wzajemnych relacji, wpływów, a także wspólnych mianowników; istotą części modelowej jest wyciągnięcie odpowiednich wniosków, stworzenie odpowiednich wytycznych projektowych oraz przełożenie ich na działania architektoniczne, zilustrowane projektem budynku Domu Mody.
Główne trendy
Źródła inspiracji w świecie mody oraz architektury
Zjawisko trendu, a także analogia mechanizmu jego działania może zostać przypisana do praktycznie każdej dziedziny kreatywnej, w tym w sferze architektury oraz mody – zatem ogólnie przyjętego designu.
Wiele osób utożsamia design z procesem rozwiązywania konkretnego problemu. Według słów norweskiego architekta, Christiana Norberg – Schulza, architekt pracuje w sposób, mający w trakcie rozmyślań projektowych rodzić pytania bezpośrednio lub pośrednio.1 Sposób jego pracy oraz poszukiwań odpowiedzi na powstające problemy zależy zatem od warunków ekonomicznych, politycznych oraz społecznych, w jakich się znajduje.
Z kolei w świecie mody, według australijskiej designerki, Rebecci Gully, problem projektowy tworzy wyłącznie projektant. Postawienie pytania jest niezwykle trudne, wymaga bowiem pewnego estetycznego rozwiązania; powinno ono dotykać takich elementów projektowania mody jak sylwetka ciała, linie konstrukcyjne, proporcje, kolor, wzór, sposób fabrykacji; co więcej, jego postawienie winno być „prawdziwe”.2
W związku z powyższym, problem designu jako zbioru dziedzin mody oraz architektury, jest procesem ciągłym, stawiającym na swojej drodze ogrom pytań po to, by znaleźć najlepsze rozwiązanie projektowe. Jasne zdefiniowanie problemu oraz droga wiodąca do jego rozwiązania jest jednym z podstawowych zasad designu.
Klamrą spinającą obydwa światy (mody oraz architektury) jest pojęcie sztuki. To ona fundamentem obydwu dziedzin, z którego to wyewoluowały w późniejszym czasie i bez jej istnienia każda z nich straciłaby swoje znaczenie. Sztuka jako ogólny zbiór może zostać zakwalifikowany jako jeden z trzech najistotniejszych trendów mających wpływ na architekturę oraz modę. Jednakże, aby w pełni zrozumieć rozumienie sztuki jako trendu, istotne jest zgłębienie jej związku z dwiema innymi dziedzinami – nauką oraz technologią. Odnosząc się do słów inżyniera Wayne’a Pafko, granice pomiędzy każdą z tych sfer jeszcze nigdy nie były tak bardzo rozproszone. Nawet tak współczesny wynalazek, jak samochód, jest wynikiem kombinacji wszelkich aspektów sztuki, nauki oraz technologii z formą, funkcjonalnością oraz bezpieczeństwem.3 W dalszej części tego rozdziału postaram się zobrazować sztukę, naukę oraz technologię jako trendy mające wpływ na światy mody oraz architektury.
Tożsamość marki w przemyśle mody
Rynek świata mody w kwestii marketingu niewątpliwie należy do wyjątkowych. Wpływa na to zmniejszona grupa konsumentów, zwiększony stosunek podaży do popytu, a także trwale utrzymująca się relacja pomiędzy producentem oraz klientem. Stanowienie marki w świecie mody stanowi zakres wykraczający poza nadanie nazwy, loga oraz świadczenia usługi. Określa się go jako nieuchwytny koncept.4 Z kolei celem rozwoju marki jest stworzenie długotrwałej relacji z klientem na gruncie niematerialnym, nie zaś krótkotrwałego zwiększenia sprzedaży.
Konsument z łatwością potrafi zidentyfikować markę – ułatwia to proces podejmowania decyzji przy zakupach produktów. Brand jest symbolem umowy partnerskiej pomiędzy sprzedającym, a konsumentem. Posiada niebagatelne znaczenie, informuje on o profilu danego produktu oraz jego głównym przeznaczeniu. Status oraz odbiór estetyczny marki pokrywają się z identycznymi cechami konsumentów.
Lojalność klienta wobec marki reprezentuje wewnętrzne zobowiązanie konsumenta do powtórnego zakupu produktów określonych marek. Wyjątkowa reputacja marki jest przeważnie konsekwencją procesu brandingu.
Branding, jako ciągły proces, umożliwia zwiększenie produktywności oraz sprzedaży markowych ubrań. Korzystnie przeprowadzone kampanie podnoszące wizerunek marki; wprowadzanie nowych produktów, nawiązywanie nowych kontaktów z partnerami biznesowymi oraz poszerzanie rynku – przyczyniają się do poszerzania się sukcesu marki.
Marka chcąca odnieść sukces winna nieść za sobą pozytywne emocje – takie jak zaufanie, jakość, rzetelność oraz prestiż. W związku z tym wymagane jest stworzenie silnej identyfikacji marki. W świecie mody, aspekt ten jest istotny z uwagi na zwiększoną konkurencję, a także potrzebę przyciągnięcia oraz utrzymania uwagi nowych klientów.
Przełożenie tożsamości marki na architekturę
Zarówno marketing, jak i architektura mają za zadanie zinterpretowanie potrzeby klienta oraz przekształcenie jej w konkretny produkt. W konsekwencji, obydwie dziedziny zajmują się obserwacją otaczającej rzeczywistości w celu zsyntetyzowania ekspresji swoich intencji – posługując się przy tym formalną symboliką. W praktyce może się to przekładać na kształtowanie oraz nadawanie tożsamości dla określonej usługi bądź produktu.
Miejskiej przestrzeni towarzyszy, z narastającą siłą, świat reklamy, który znudzony dosłownością konwencjonalnych obrazów i przekazu słownego sięga po opowieść i spektakl. Coraz więcej zdarzeń w przestrzeni miasta ma bezpośredni cel reklamowy (nie tylko związany ze sponsoringiem), a sugestywne opowiadanie swojej historii uznane jest dziś za najskuteczniejsze marketingowe zajęcie. Mercedes – Benz Museum w Stuttgarcie wpisuje się po mistrzowski w spektakl miejskiej przestrzeni. Jego autorzy potrafią zdecydowanie opowiadać o swoim budynku. W materiałach prasowych piszą o relacjach formy oraz symboliki, współtworzą atmosferę wielowątkowych związków formy i zawartości, które pozornie głęboko odzwierciedlają współczesne relacje człowieka w przestrzeni miasta oraz przedmiotów. Dajemy się uwieść tej opowieści – gdyż towarzyszy dobrej, konsekwentnie budowanej architekturze.5
W dynamicznej rzeczywistości przestrzeni publicznych współczesnych miast obserwujemy ewolucję funkcji obiektów dotychczas osobnych, służących handlowi, edukacji czy rekreacji. Wydaje się, że obiekty te zmieniają swoją funkcjonalną zawartość, mieszając możliwości, jakie oferują w ramach naszego czasu – poświęconego pracy, załatwianiu koniecznych spraw, dbaniu o edukację, wychowanie, czy zdrowie. Sklep proponować może ekspozycje muzealne i zajęcia przedszkolne – obowiązki pracy mogą przenieść się na czas wolny.
W dobie społeczeństwa informacyjnego budynek staje się formalnym synonimem marki. Zakorzenia się to w środkach wyrazu z góry narzuconych – takich jak – logo marki, kolorystyka, miejsce siedziby. Za architekturą obiektu kryje się informacja dotycząca tego, kogo reprezentuje. Z jednej strony – w przypadku, chociażby korporacji finansowych – obcujemy z budynkami biurowymi wysokiej kategorii – z intencją projektową maksymalizującą użyteczność – jak choćby Hearst Tower w Nowym Jorku.6 Drugi nurt reprezentuje obiekty architektoniczne zlecone do realizacji oraz wykorzystywane jako wizytówka – takich jak Muzeum Mercedes – Benz w Stuttgarcie,7 czy choćby BMW Welt w Monachium.8
Koncepcja architektoniczna
Idea, cele, założenia – wnioski z analiz
Wybór obszaru działki objętego opracowaniem podejmuje polemikę z kształtowaniem przestrzeni handlowo – usługowych, o towarzyszącym charakterze wystawowym, wliczając w to przestrzenie domów mody. 9 Umiejscowienie projektowanego obiektu ma służyć jako swoisty katalizator generujący interakcję z przechodniami z ul. Foksal, w opozycji do trendu umiejscawiania nowych centrów handlowych na obrzeżach miejskich.
Celem projektu jest stworzenie obiektu odpowiadającego potrzebom tak dużej dzielnicy, jaką jest Warszawa – Śródmieście. Obiekt o takiej typologii zawierać powinien połączone oraz wzajemnie przenikające się przestrzenie: spełniające wymagania sposobu projektowania, eksponowania, a także sprzedaży mody. Wszystko to wymaga przewidzenia odpowiedniego programu funkcjonalnego, wraz z należytym doborem proporcji powierzchni. Intencją przestrzeni będącej tłem dla eksponowania najnowszych sukni projektanta ma obowiązek być przygotowana dla znacznego jednorazowego zagęszczenia ludzi. Mimo tak nieprzewidywalnej zmiennej, sposób odbierania przestrzeni wnętrza domu mody powinien być nienaruszony. Dodatkowo, przestrzeni wnętrza przypisywane są takie cechy jak wzbudzanie zainteresowania, zapamiętywalność, rozpoznawalność oraz wywoływanie poczucia intrygi; wszystko to ma zachęcić użytkownika budynku do dalszej eksploracji kubatury obiektu. Jego dynamika oraz płynność powinny przypominać zmienność nowych trendów w każdej z kolejnych kolekcji nowych kreacji.
„Każdy dzień jest pokazem mody, a świat wybiegiem.”
~Coco Chanel
Dom Mody jako miejsce łączące zarówno miejsca spotkań i wymiany myśli, jak i przestrzeń edukacyjną i warsztatową – jest budynkiem o charakterystycznej typologii; obiektem zwykle rozpoznawalnym na mapie każdego dużego miasta. Jakość spędzanego czasu w tym obiekcie powinna być wysoka, zaś miejsce to powinno dawać wyzwalać pozytywne emocje, zachęcające do interakcji z otoczeniem – poprzez operowanie elementami przestrzeni oraz zastosowanymi materiałami wykończeniowymi. Zważywszy na lokalizację omawianej działki, charakter projektowanego na niej terenie budynku powinien być dostojny; z jednej strony wpisując się (odwzorowując) pod względem estetycznym w swoje otoczenie, jakim są historyczne kamienice – z drugiej zaś – biorąc również pod uwagę rozpoznawalność twórczości marki PRADA – zaznaczając swoją obecność poprzez artykulację fasady oraz zastosowanie nowoczesnych materiałów.
Każda z trzech zewnętrznych elewacji budynku została zaprojektowana jako podwójna fasada. Pierwszą jej warstwę (wewnętrzną) stanowi ściana kurtynowa o konstrukcji słupowo – ryglowej – aluminiowej. W miejscach pomieszczeń technicznych, zapleczowych, przebieralni, toalet, bądź szkleń pasa międzykondygnacyjnego, zastosowano szkło laminowane, matowe, trawione kwasem, zapewniające półprzezroczystość. W miejscach o zwiększonych wymaganiach akustycznych – takich jak sala wybiegu dla modelek – zaprojektowano szklenie masywne klejone, trójwarstwowe, dzięki czemu konstrukcja nie podlega drganiom. W pozostałych przypadkach – takich jak biura, foyer, czy też pokoje hotelowe – szklenie zaprojektowano jako twardopowłokowe szkło niskoemisyjne. Zastosowano również międzykondygnacyjne pasy żelbetowe o szerokości 80 cm, pokryty rdzeniem termoizolacyjnym, wykonanym z wełny mineralnej.
Druga, zewnętrzna warstwa fasady została zaprojektowana wykorzystując narzędzia do projektowania parametrycznego. Tworzy ona trójwymiarowe panele, o romboidalnym rzucie, przestrzennie przypominające strukturę diamentu, co objaśnia rysunek poniżej.
Każdy z paneli rozpoczyna oraz kończy się na pasie międzykondygnacyjnym określonej kondygnacji. Panele te posiadają zmienny wysięg, zmniejszający się stopniowo, im wyższa kondygnacja. Największy z nich, znajduje się na poziomie 0, licząc 60 cm; zmniejsza się on co 10 cm, dochodząc do najmniejszego, znajdującego się na ściance attykowej, osiągając szerokość 20 cm.
Na elewacji północnej oraz wschodniej budynku, charakterystyczne „wierzchołki” diamentowych kształtów struktury zewnętrznej warstwy fasady ulegają stopniowemu rozszerzeniu w kierunku sali wybiegowej dla modelek, podkreślając jej rolę dominanty w układzie funkcjonalnym całego obiektu. W efekcie zewnętrzna część fasady ulega transformacji z roli fasady do specyficznego „daszku”. Ze względu na stopień nasłonecznienia, struktura zewnętrznej warstwy fasady od strony południowej jest jednolita.
Panele skonstruowane są ze szkła przeciwsłonecznego, hartowanego, laminowanego o charakterze absorpcyjnym – Optifloat, barwionego w masie, w kolorze ciemnoszarym. Wzbogacone są one o powłokę refleksyjną, co w zamierzeniu ma odbijać otaczające budynek zabytkowe kamienice. Całość mocowana jest punktowo, za pomocą śrub M12 do szkieletu skonstruowanego z dwóch kątowników stalowych. Służy on jako usztywnienie konstrukcji oraz zabezpieczenie przeciw potencjalnym siłom wiatru, jakie mogą działać na budynek.
Zewnętrzna część fasady zamocowana jest na gniazdach stalowych, o przekroju romboidalnym, powlekanych aluminium, spawanych fabrycznie. Podkonstrukcja montowana jest do żelbetowej konstrukcji budynku za pomocą łączników stalowych.
Przewidziano również oświetlenie nocne dla zewnętrznej części fasady budynku, w postaci listew LED, ukrytych w podkonstrukcji.
Podsumowując, budynek Domu Mody takiej marki jak PRADA, z pewnością wpisywałby się w elitarny estetycznie charakter ulicy Foksal; z kolei strategiczne położenie działki (sąsiedztwo ulicy Nowy Świat) oraz rozpoznawalność marki reprezentowanej przez projektowany obiekt może korzystnie wpłynąć na podniesienie estymy swojego otoczenia.
Opis autorski: Aleksander Łapiński
1 Oryg. cyt. “The architect works in situations which are composed in particular ways and which explicitly or implicitly pose particular questions” , Christian Norberg – Schulz, “Intentions in Architecture”, s. 24, The MIT Press, Massachussets, 1965 r.
2 Oryg. cyt.: “The problem is extremely complex in that the designed garment must have a resolved aesthetic; must have some kind of relationship with the body; should explore the fashion elements of silhouette, design lines, proportion, color, pattern and fabrication; moreover, ber be ‘real’”, Rebecca Gully, “Cognition and Process vs. Design Artifact in Fashion Design”, RMIT University, Melbourne, 2008 r.
3 Cyt. oryg. “The lines between architecture and engineering are as blurred as ever. Even new technologies such as the automobile combine all aspects of art, science, and form, function, and safety”, Wayne Pafko, Art, Science, and Technology. History of Technology, s. 1-6, https://www.pafko.com, 1994 r.
4 Ph.Kotler, K.Keller, „Marketing Management“, Data Status, Belgrad, 2006.
5 M. Karnowski, E. Mistewicz, „Anatomia władzy”, wyd. Czerwone i Czarne, Warszawa, 2010 r.
6 Architekt – Foster + Partners, 2006 r.
7 Architekt – UNStudio, 2001 r.
8 Architekt – Coop Himmelb(l)au, 2007 r.
9 J. Lambert,“One Step Closer to a Pan-European Shopping Center Standard Illustrating the New Framework With Examples” , Research Review, vol. 2