Dolnośląska Biblioteka Publiczna, zlokalizowana w zabytkowej Kamienicy Pod Złotą Palmą na wrocławskim rynku, stanowi niekwestionowany dowód na to, że innowacja i poszanowanie dziedzictwa historycznego mogą iść w parze. Projekt Grzegorza Kłody objął modernizację Galerii pod Plafonem, recepcji wraz z punktem informacji, szatni oraz dostosowanego do potrzeb osób niepełnosprawnych węzła sanitarnego. Budynek, objęty ochroną konserwatorską, kryje w swoich murach wyjątkowe elementy artystyczne, takie jak plafon zaprojektowany przez architekta Macieja Kujawskiego, a pomalowany przez jego żonę Annę Szpakowską-Kujawską oraz ceramiczne kompozycje ścienne „Chmury”. Charakterystyczna posadzka i detale architektoniczne dopełniają całości, zapewniając niepowtarzalny klimat historycznego wnętrza.
Aranżacja wnętrz Galerii pod Plafonem oraz strefy wejściowej Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej im. Tadeusza Mikulskiego we Wrocławiu
Inwestor: Dolnośląska Biblioteka Publiczna im. Tadeusza Mikulskiego we Wrocławiu
Główny projektant: Grzegorz Kłoda
Projektant: Justyna Baran
Wykonanie parametrycznych mebli: 77roots
Powierzchnia: 250 mkw
Zdjęcia: Wojciech Januszewski, Tutek Media
Dolnośląska Biblioteka Publiczna
Plafon, stworzony pół wieku temu w epoce komunizmu, odgrywa tu rolę szczególną. Brązowe postacie z dużymi, niebieskimi oczami symbolizują codzienną rzeczywistość, podczas gdy unoszące się, niebieskie sylwetki uosabiają marzenia i wolność. Właśnie ten kontrast stał się myślą przewodnią projektu – zestawiono tradycję z nowoczesnością w duchu harmonijnego współistnienia sztuki i funkcji.
Podkreślenie sztuki poprzez technologię parametryczną
Jednym z najistotniejszych wyzwań było pogodzenie dwóch skrajnych założeń. Galeria – dzięki ascetycznej aranżacji – powinna stanowić neutralne tło dla prezentowanych dzieł, pozwalając sztuce wybrzmieć w pełni. Z kolei recepcja, stanowiąca serce i wizytówkę instytucji, powinna emanować reprezentacyjnym charakterem. Rozwiązanie przyniosło wdrożenie technologii parametrycznej – na wskroś nowoczesnej, a równocześnie niezwykle elastycznej w kontekście aranżacji i formy.
Inspirację czerpano bezpośrednio z miękkich, organicznych form wspomnianego plafonu. Jego dynamiczne linie oraz symboliczne znaczenie zostały twórczo przeniesione na układ wnętrz, mebli i detali. Dzięki temu udało się stworzyć nową warstwę aranżacyjną, która oddaje hołd historycznej przestrzeni, jednocześnie wyróżniając się innowacyjnym podejściem.
Meble, zaprojektowane w oparciu o zasady projektowania parametrycznego, przypominają rzeźby o płynnych, miękkich kształtach. Subtelnie współgrają z plafonem i ceramicznymi „Chmurami”, a ich forma w pełni odpowiada wymogom funkcjonalności: pełnią rolę lad, siedzisk, półek czy stanowisk informacyjnych. Użycie sklejki brzozowej nie jest przypadkowe – jej ciepła barwa nawiązuje do brązowych postaci z plafonu, budując estetyczną spójność między przeszłością a teraźniejszością.
Na zdjęciu, od lewej:
- Rafał Werszler – pracownik Biblioteki Dolnośląskiej; wsparcie merytoryczne i historyczne
- Jolanta Ubowska – dyrektor Biblioteki Dolnośląskiej
- Anna Szpakowska-Kujawska – artysta-plastyk; autorka malowidła na plafonie “Marzenia i Rzeczywistość”
- Grzegorz Kłoda – GK-Atelier, architekt, autor aranżacji wnętrz
- Mariusz Gabrysiak – pracownik Biblioteki Dolnośląskiej; koordynator projektu
Złota Palma w nowej odsłonie
Nazwa Kamienicy Pod Złotą Palmą stała się inspiracją dla wprowadzenia do wnętrz delikatnych akcentów, które utrzymują pamięć historyczną, a zarazem zaskakują świeżością. Żywe palmy zdobią ławkę ustawioną przy oknach, stając się niebanalną dekoracją o charakterze otwartego zaproszenia do relaksu i refleksji. Ściana znajdująca się za recepcją zyskała wzory stylizowane na liściach palmowych, nadając całości lekkiego, egzotycznego sznytu. Drobne detale z miedzi, symbolizującej złoto, wprowadzono w subtelny sposób w elementach wyposażenia oraz akcesoriów, pozwalając na delikatne połyski rozświetlające przestrzeń. Szatnia to również elementy inspirowane palmą oraz kształtem plafonu.
W projekcie szczególną uwagę poświęcono też oświetleniu. Liniowe, łukowe oprawy LED podkreślają miękkie kształty mebli i sufitów, wydobywając rzeźbiarski charakter form parametrycznych. Dodatkowe źródła światła o cieplejszej temperaturze barwowej rozmieszczono w kluczowych punktach: nad recepcją oraz w pobliżu detali, podkreślając ich dekoracyjny charakter. Dzięki temu uzyskano wielowarstwowy efekt świetlny, w którym surowość współczesnych i nowoczesnych opraw łączy się z przyjaznym, historycznym, trochę kolorowym klimatem. Roślinność, w tym wspomniane wcześniej palmy, została dobrana tak, aby łagodzić nowoczesny kontekst – nadaje wnętrzu przytulności i wprowadza element natury do wnętrza.
Funkcjonalność w służbie społeczności
Głównym założeniem było stworzenie miejsca otwartego i przyjaznego dla szerokiego grona odbiorców. Stąd recepcja oraz punkt informacji zaprojektowano tak, aby umożliwić płynną komunikację z czytelnikami i turystami odwiedzającymi bibliotekę. Przestrzeń jest w pełni dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami – szerokie przejścia, nisko umiejscowione stanowiska informacyjne i specjalistyczne wyposażenie w sanitariatach zapewniają komfort i swobodę poruszania się każdemu użytkownikowi.
Warto podkreślić, że nowe wnętrza zostały zaaranżowane tak, aby można je było łatwo dostosowywać do zmieniających się potrzeb. Funkcja Galerii pod Plafonem ma bowiem charakter dynamiczny: to nie tylko przestrzeń wystawiennicza, lecz także miejsce spotkań, warsztatów czy wykładów. Dzięki neutralnej, a zarazem wyrazistej oprawie – stworzonej przez ascetyczne tło i elastyczne ustawienie rzeźbiarskich, parametrycznych mebli – galeria zyskuje wielofunkcyjny wymiar.
Entuzjastyczny odbiór i efekt „wow”
Jednym z najbardziej wymownych wskaźników sukcesu całej inwestycji jest reakcja samych użytkowników. Odwiedzający – zarówno stali bywalcy biblioteki, jak i turyści – często przystają na chwilę w przedsionku Galerii czy przy ladzie recepcyjnej, by z zachwytem przyjrzeć się nowym formom lub uwiecznić wrażenia na zdjęciach. Efekt „wow”, który towarzyszy parametrycznym, organicznym kształtom mebli na tle zabytkowych detali, potwierdza, że projektanci stworzyli miejsce wizualnie intrygujące, a zarazem wpisujące się w historyczny kontekst. Projekt zachęca do obcowania ze sztuką w sposób nieformalny, a zarazem pozwala w pełni czerpać z funkcjonalności i profesjonalizmu biblioteki.
Dialog Przeszłości z Nowoczesnością
Prezentowana aranżacja zrywa z konwencjonalnym podejściem do adaptacji zabytków. Wykorzystanie technologii parametrycznej w historycznym obiekcie było początkowo przyjmowane z pewną dozą ostrożności. Jednak finalny efekt udowodnił, że odpowiednio przemyślana kompozycja nowoczesnych form może nie tylko nie przytłoczyć dziedzictwa kulturowego, lecz wręcz uwypuklić jego unikatowy charakter.
Meble i detale zaprojektowane w formie organicznych rzeźb sprawiają wrażenie, jakby stanowiły nieodłączną część wnętrza od zawsze. Zarówno plafon, jak i ceramiczne „Chmury” zyskały dzięki temu nowy kontekst interpretacyjny, a sama przestrzeń zyskała spójność i ciągłość form. W efekcie uzyskano ponadczasowy dialog między przeszłością a współczesnością, który uwydatnia znaczenie historycznego dziedzictwa, a jednocześnie otwiera drogę dla dalszych innowacji w podobnych miejscach.
Precedens
Ten projekt jest wyjątkowym przykładem na to, że odważne decyzje projektowe nie zawsze muszą oznaczać zerwanie z historią i tradycją. Wręcz przeciwnie: technologia parametryczna, użyta z szacunkiem dla istniejących zabytkowych elementów, staje się narzędziem, które pozwala uwypuklić i ożywić to, co dotąd mogło pozostawać w cieniu.
Uwagę zwraca też aspekt edukacyjny i promocyjny. Organizowane w Galerii wystawy, warsztaty czy spotkania z artystami przyciągają szerokie grono odbiorców, jednocześnie zwiększając świadomość na temat roli dobrze zaprojektowanej przestrzeni publicznej. Sukces przedsięwzięcia inspiruje inne instytucje do rozważania podobnych rozwiązań i większej odwagi w dążeniu do twórczego łączenia przeszłości z przyszłością.
Finalnie, Galeria pod Plafonem w Kamienicy Pod Złotą Palmą, wzbogacona o nowatorskie rozwiązania i podkreślona formami inspirowanymi historią, staje się miejscem o unikatowej wartości kulturowej. Zachwyca zarówno koneserów sztuki i designu, jak i zwykłych przechodniów, którzy coraz częściej zatrzymują się, by z zachwytem zrobić zdjęcie lub po prostu wejść i odkryć ten zaskakujący świat kontrastów. Przestrzeń zachęca do refleksji. Jest to zatem modelowy przykład tego, jak w nowoczesnej architekturze można dawać drugie życie zabytkowym obiektom, tworząc miejsca przyciągające i inspirujące kolejne pokolenia.
Przyszłość projektu
Sukces aranżacji strefy wejściowej otworzył drogę do dalszych renowacji w całym budynku o powierzchni 6 000 metrów kwadratowych. Planowane jest kontynuowanie prac w technologii parametrycznej, co stworzy największe w Europie połączenie zabytkowej architektury i wnętrz zaprojektowanych parametrycznie. Realizacja ta umocni pozycję Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej jako pioniera w redefiniowaniu relacji między historią a nowoczesnością.
– Dzisiaj już mogę z całą pewnością powiedzieć, że było warto, natomiast stres oczywiście był, robiliśmy wspólnie z biblioteką research i okazało się, że jest to pewien precedens, ponieważ najprawdopodobniej w Europie nikt wcześniej nie projektował parametrycznych wnętrz w na wskroś zabytkowej tkance. Tego nie było… – mówi projektant Grzegorz Kłoda
