Lokalizacja: Warszawa, Służew
Projekt: 2008 (I Nagroda w konkursie)
Realizacja: 2010-2013
Pracownie: WWAA + 137Kilo
Zespół autorski: Marcin Mostafa, Natalia Paszkowska
, Jan Sukiennik, Maciej Kleszczewski, Wojciech Piwowarczyk
, Anna Zawadzka
Współpraca: Michał Nocuń, Buro Happold
Makieta obiektu: Kuba Morkowski and Adam Perka
Zdjęcie: Jakub Certowicz
Zdjęcie: Juliusz Sokołowski
Zdjęcie: Juliusz Sokołowski
Kontekst
Forma architektury Domu Kultury wynika z dwóch elementów – po pierwsze sytuacja i kontekst urbanistyczny, po drugie funkcja określona w programie. Inspiracją dla kształtu zespołu był istniejący na tym terenie dom kultury z ekologicznym gospodarstwem edukacyjnym oraz zachowane siedlisko wiejskie przy ul. Tarniny 7. Wiejska zabudowa dominowała na terenie Służewia do początku lat 70. XX w. Wtedy w miejscu, gdzie niedawno były pola uprawne, łąki i sady, a widok pasących się krów nikogo nie dziwił, wyrosły bloki osiedla Służew nad Dolinką, z których najwyższe sięgają 11 kondygnacji.
Projektantom udało się zachować zielony wąwóz wzdłuż potoku, mimo planów przeznaczenia terenu pod zabudowę jednorodzinną. Dziś ta strefa jest cennym dla mieszkańców i ekosystemu stolicy pasem zielonej, otwartej przestrzeni. Dlatego też pierwszą decyzją projektową było uszanowanie kontekstu miejsca i wybór form zabudowy nieinwazyjnych oraz kulturowo uzasadnionych. Istotnym dla projektantów było osadzenie budynku w planie w taki sposób, by ułatwić okolicznym mieszkańcom kontakt z parkiem, przy okazji zachęcając do korzystania z obiektu.
Forma
Projekt, trawestując tradycyjną formę siedliska, nie tylko jest mocno osadzony w tradycji i kulturze miejsca, przy okazji szanując granice stref urbanistycznych i funkcjonalnych, ale także wpisuje się w pewną konwencję dziecięcej ikonografii. Dzięki schowaniu zasadniczej części funkcji na poziomie -1 w projekcie został uwolniony parter, potraktowany jako otwarta ogólnodostępna przestrzeń, w której pojawiają się niewielkie, tradycyjne w formie i materiale, domki. Każdy ma dostęp bezpośrednio z poziomu terenu i mieści jedną funkcję – np. pracownię plastyczną lub klub literacki. Przeszklone w całości ściany, skierowane z jednej strony na park, z drugiej na ul. Bacha, pozwalają spacerującym wokół Domu Kultury obserwować jednocześnie prowadzone w nim zajęcia oraz zieleń Potoku Służewieckiego. Takie ukształtowanie budynku pozwoliło na maksymalne powiązanie jego wnętrza z otoczeniem. Dzięki temu przestrzeń obiektu staje się niejako przestrzenią publiczną miasta, pozwala na rozszerzenie jego działalności poza granice budynku.
Zdjęcie: Juliusz Sokołowski
Zdjęcie: Juliusz Sokołowski
Zdjęcie: Juliusz Sokołowski
Charakter
Architektura obiektu z założenia jest powściągliwa i przyjazna, stara się w możliwie współczesny sposób łączyć ze sobą tradycyjne elementy układu urbanistycznego i naturalnych, prostych wykończeń. Kameralny budynek zatopiony w zieleni jest tłem dla wydarzeń, które zadzieją się w jego przestrzeni. Projekt bazuje na założeniu, że architektura domu kultury ma ogromne znaczenie edukacyjne i kulturowe, kształtując świadomość, m.in. estetyczną i ekologiczną. Stąd też decyzje o wprowadzeniu zwierzętarni i jej wybiegu w centralnym punkcie zespołu, propozycja elektrowni wiatrowej oraz solarów jako alternatywnych źródeł energii, w końcu samo kształtowanie zabudowy na planie siedliska, jako etyczne i szanujące kontekst podejście do urbanistyki. Wartością wybranego charakteru architektury i nawiązania do pewnego toposu wiejskiego siedliska, jest także osadzenie go w centrum miasta. Dzieci odwiedzające Dom Kultury, w większości spędzające wolny czas w typowo miejskich wnętrzach, na ulicy lub w galeriach handlowych, mają szansę na bezpośredni kontakt z przyrodą, przebywanie wśród zwierząt, mogą się nimi opiekować lub pracując w edukacyjnym ogródku pielęgnować warzywa i owoce.
Wejście
Zasadnicza część programu i główne wejście do budynku znajduje się na poziomie -1, na które dostęp zapewniają amfiteatralne schody z placu wejściowego. Ta zagłębiona niecka pełni funkcję sceny w czasie plenerowych przedstawień. Jej ciepła, drewniana posadzka zachęca do zabaw i relaksu w przerwach między zajęciami. Jednocześnie może zostać łatwo rozebrana w przypadku konserwacji kanału deszczowego, przebiegającego pod spodem. Całość programu została podzielona tak, by stworzyć dwa powiązane, budynki, mogące też funkcjonować oddzielnie.
