Zaprojektowany przez profesora Marka Budzyńskiego Kompleks Urbanistyczny Wymiaru Sprawiedliwości przy Placu Krasińskich stanowi dobrze rozpoznawalną przestrzeń o silnej tożsamości architektonicznej. Jego otoczenie to również szczególny obszar miasta, w którym ślady historii z jej dramatycznymi momentami są obecne w przestrzeni codziennego życia mieszkańców współczesnej Warszawy. Zwycięska koncepcja pracowni Projekt Praga, obejmująca gmach Sądu Apelacyjnego oraz budynek instytucji wojewódzkich, dopełnia istniejące założenie, wpisując się w jego architektoniczną narrację.
Nowe budynki odzwierciedlają wartości reprezentowane przez architekturę publiczną – niezależność, bezstronność, transparentność i służebność instytucji państwa wobec obywatela, jednocześnie ukazując ich powagę i dostojność. Niemniej ważny od wizerunku nowych gmachów jest charakter zaprojektowanych przestrzeni publicznych, które oprócz funkcjonalnej i reprezentacyjnej roli, stanowią również oprawę dla wpisanych urbanistycznie w nowy zespół elementów o znaczeniu historycznym.
Konkurs „Budowa budynku dla potrzeb Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz budowa siedziby dla wojewódzkich jednostek organizacyjnych, wojewódzkich osób prawnych, a także spółek w których Województwo Mazowieckie posiada udziały bądź akcje, na nieruchomości przy ul. Świętojerskiej 9 w Warszawie”
I Nagroda w konkursie: Projekt Praga
Koncepcja zagospodarowania terenu
Projektowany zespół składa się z dwóch niezależnych budynków:
B1 – Budynku Województwa Mazowieckiego, położonego bezpośrednio przy ulicy Świętojerskiej, na działkach ewidencyjnych nr 2/2 i 2/3 z obrębu 5-02-08, i B2 – Budynku Sądu Apelacyjnego, położonego w głębi kwartału, na działce ewidencyjnej nr 2/4.
Usytuowanie budynków
Bryły obu budynków zostały ukształtowane w podobny sposób: każda z nich składa się z głównego pięciopiętrowego korpusu o wysokości 19,50m, wycofanej szóstej kondygnacji (23,50m) oraz dosuniętej do sąsiedniej zabudowy jednokondygnacyjnej części z wbudowanym wjazdem do garażu podziemnego.
Front budynku B1 zaprojektowano na przedłużeniu linii zabudowy Sądu Najwyższego, odsuwając go nieznacznie od granicy działki. Dodatkowo wycofany jest sam parter, dzięki czemu powstał podcień wejściowy osłonięty od ulicy.
Komunikacja
Priorytetem w ukształtowaniu przestrzeni publicznych zespołu była komunikacja piesza i jej oddzielenie od komunikacji kołowej. W tym celu wjazd na teren posesji został urządzony od strony ulicy Telakowskiej.
Uwolnienie przedpola od strony Świętojerskiej pozwoliło zachować istniejącą zazielenioną strefę, stworzyć reprezentacyjny charakter odcinka ulicy i przede wszystkim nadać odpowiednią oprawę Pomnikowi granic getta.
Zostały również zachowane wszystkie miejsca postojowe w pasie drogowym.
Zaprojektowane przestrzenie piesze wprowadzają użytkowników w głąb działki, tworząc układ składający się z czterech elementów: alei, pasażu, podcienia i placu.
Aleja historyczna, o kontemplacyjnym charakterze, biegnie wzdłuż gmachu SN i dawnej granicy getta, równolegle do dawnej ulicy Nowiniarskiej. Otwiera ją Pomnik granic Getta, a domyka kolumnada Sądu Najwyższego i widok na wieże Katedry Polowej Wojska Polskiego.
Zadaszony pasaż z bardziej miejską atmosferą, biegnie wzdłuż terenu przy budynku MSCDN. Zaprojektowano w nim ławki i stojaki rowerowe. Położone są wzdłuż niego wejścia służbowe i techniczne do budynków.
Frontowy podcień budynku województwa tworzy osłoniętą od ulicy Świętojerskiej strefę wejściową.
Położony w głębi działki plac to główna reprezentacyjna przestrzeń publiczna z głównymi wejściami do budynków.
W opisanym układzie komunikacja piesza została całkowicie oddzielona od kołowej. Przez część pieszą przebiega jedynie trasa drogi pożarowej, dojazdy techniczne do trafostacji oraz pas dostępowy kanału ogólnospławnego.
Dojazd do obu niezależnych parkingów podziemnych prowadzi od ulicy Telakowskiej. Wykorzystano istniejący wjazd, położony w mniej wyeksponowanej strefie. Przy wjeździe zaprojektowano zatokę postojową z 3 miejscami dostawczymi i do odbioru odpadów oraz miejscami dla budynku B1. Zgodnie z ULICP przewidziano także stojaki dla rowerów, zaplanowane w trzech strefach: w pasażu pod zadaszeniem i w dwóch rowerowniach w podziemiach budynków.
ŁUKSZTAŁTOWANIE TERENU
Jako poziom „zero” budynków oraz rzędną placu wejściowego przyjęto poziom +104,80, to jest istniejący poziom chodnika w rejonie narożnika budynku B1 przy ulicy Świętojerskiej. W obrębie zaprojektowanych nawierzchni przyjęto niewielkie spadki przy wlocie pasażu i przy dojazdach do garaży podziemnych, opisane na rysunku PZT.
Połączenie piesze z terenem Sądu Najwyższego zaprojektowano w osi projektowanego placu, w formie półokrągłych terenowych stopni i przejścia powstałego w wyciętym fragmencie ogrodzenia. Po stronie SN zlikwidowano 2 miejsca postojowe. Połączenie zostało zrealizowane przez teren działki 2/2 z uwagi na duże zagęszczenie elementów terenowych po stronie SN wzdłuż granicy działki 2/4 (m.in. nie wykazane na mapie dodatkowe świetliki).
Zieleń
Koncepcja przewiduje zachowanie maksymalnej ilości terenu z cennym drzewostanem, którego część została przesadzona zgodnie z wytycznymi inwentaryzacji zieleni (łącznie 16 drzew). Ponadto założono przesadzenie grupy 9 świerków, rosnących przy istniejącym budynku mieszkalnym i kolidujących z zaplanowaną zabudową.
W ramach projektowanej zieleni zaproponowano zakrzewione kwatery na placu oraz płytko ukorzenioną, niską zieleń w alei – z wyłączeniem krzewów i drzew w obrębie pasa ochronnego kanału ogólnospławnego i drogi pożarowej.
Zaplanowano również nasadzenia przy zatoce postojowej oraz pas zieleni na płycie garażu na tyłach budynku B2.
Dodatkowo w budynku województwa zostało urządzone zielone atrium w formie ogrodu.
Rozmieszczenie funkcji w projektowanych budynkach
Oba budynki zaprojektowane zostały z myślą o stworzeniu przestrzeni przyjaznej dla osób wizytujących je okazjonalnie oraz komfortowej i bezpiecznej przestrzeni pracy. Partery zostały otwarte w miarę możliwości funkcjonalnych, a ogólna organizacja pięter opiera się na układzie centralnego trzonu i obwodu pomieszczeń położonych przy elewacji.
W trzonie budynku województwa znalazła się jego najbardziej reprezentacyjna przestrzeń – sala posiedzeń sejmiku. Przylegają do niej piony komunikacyjne i pomieszczenia pomocnicze, a także przestronne, doświetlone halle piętrowe.
Trzon budynku sądowego jest bardziej rozbudowany – składa się z dwóch pionów komunikacji i pomieszczeń pomocniczych, bloku większych pomieszczeń użytkowych oraz dwóch przekrytych atriów: okrągłego, doświetlającego halle komunikacyjne i prostokątnego, doświetlającego między innymi sale rozpraw na parterze.
W obu budynkach wykorzystano na powierzchnię użytkową frontowy pas ostatniej wycofanej kondygnacji. Dzięki temu program budynku sądowego mieści się na ograniczonej powierzchni działki. Natomiast w budynku województwa na piętrze +5 wydzielono niezależną od biur strefę auli, skomunikowaną bezpośrednio z parterem. Uwolnioną na poniższych piętrach powierzchnię wykorzystano na dodatkowe, pozaprogramowe pomieszczenia biurowe.
W obu budynkach podstawę komunikacji pionowej stanowią dwa trzony schodowo-windowe.
W budynku sądu jedna z klatek przeznaczona jest tylko dla personelu (K2, W2), druga dla interesantów (K1, W1). Dodatkowa winda W3 łączy strefy specjalne na poziomie -1 i piętrze +1. Przewidziano również odrębne wejścia dla interesantów, personelu i niezależne wejście do strefy specjalnej na poziomie -1.
W budynku województwa zgodnie z wytycznymi zaplanowano dwa hole – hol Sejmiku Województwa od strony placu i hol jego przestrzeni dodatkowych od strony ulicy Świętojerskiej. Założono, że z drugiego holu będą korzystać użytkownicy jednostek położonych na wyższych piętrach, przy czym w ramach zaplanowanej struktury możliwe są również inne scenariusze komunikacji wewnętrznej.
Elewacje
Ujednolicona kolorystyka, powtarzalne rytmy elewacyjne i analogiczne rozwiązania bryłowe tworzą spójny charakter zespołu, który stanowił bazę do odnalezienia elementów wyróżniających oba budynki i identyfikujących ich funkcję.
I tak, w odmienny sposób zostały ukształtowane partery: W budynku województwa zaproponowano podkreślenie bazy większymi przeszkleniami, masywnymi podporami i podcieniem, na froncie którego pojawił się relief herbu województwa. Natomiast w budynku sądu, elewacja od przyziemia do gzymsu ma jednakowe podziały, w nawiązaniu do kompozycji fasady i kolumnady SN. Jedyną szerzej otwartą strefą jest elewacja hallu, na której nadprożu umieszczono nazwę budynku.
Dla osiągnięcia indywidualnego rysu w ramach jednolitej estetyki wykorzystano również samą technologię elewacji. Zaplanowano elewację elementową, wykonaną z prefabrykatów betonowych w odcieniu zgaszonej zieleni.
W ramach prefabrykacji zaproponowano detale takie jak ryflowania, szlifowanie z uwidocznieniem kruszywa, faktury młotkowane, itp. co zostało wykorzystane do stworzenia różnych faktur elewacji budynku sądu i województwa.
W obu budynkach zastosowano następującą typologię podziałów elewacyjnych:
– Elewacje frontowe przy ulicy i placu – o reprezentacyjnym charakterze, bardziej otwarte, w module 2,7m
– Elewacje boczne wzdłuż alei i pasażu – o zagęszczonych podziałach w module 0,9m, umożliwiającym elastyczne podziały pomieszczeń biurowych.
