„Konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej zagospodarowania terenu w rejonie skrzyżowania ulic Kazimierza Wielkiego i Świdnickiej”
Przejście podziemnie na ulicy Świdnickiej we Wrocławiu
I Nagroda

Projekt konkursowy: Major Architekci
Data: Październik 2012
Lokalizacja: Wrocław

Zespół autorski:
Major Architekci

IDEA

Modyfikowany odcinek ulicy Kazimierza Wielkiego wraz z przejściem podziemnym znajduje się w charakterystycznym miejscu Wrocławia, gdzie dawniej biegła fosa i mury miejskie. Dziś stanowi ważny ciąg komunikacyjny oraz zbieg szlaków kulturalnych (w pobliżu znajduje się m.in. Opera, Teatr Lalek, Forum Muzyczne, Mediateka). Tutaj też w niedalekiej przyszłości ma powstać siedziba biura Europejskiej Stolicy Kultury 2016.

Ulica Kazimierza Wielkiego współtworzy trakt wokół centralnej części miasta – Rynku. Decyzja władz miejskich o zmniejszeniu ruchu kołowego, zawężeniu ulicy i przywróceniu tych obszarów mieszkańcom Wrocławia wydaje się być słuszna. Odzyskana przestrzeń stworzy szereg możliwości dla reaktywacji życia miejskiego w tej strefie. Utworzenie dodatkowego bulwaru z zielonym tarasem w osi wschód-zachód ożywi przede wszystkim ruch pieszy w tym kierunku, który obecnie podąża jedynie w osi północ-południe.

Punktem wyjścia przy opracowywaniu koncepcji było uporządkowanie zastanej przestrzeni urbanistycznej. Podjęte zabiegi formalne i wizualne skierowane zostały ku wzmocnieniu osi ulic oraz odbudowaniu kameralności dawnych bulwarów spacerowych. Integralną część projektu stanowią boksy przystankowe, które poprzez swoją formę i objętość zawężają optycznie rozpiętość trasy WZ. Pozwala to niejako odtworzyć historyczny przekrój urbanistyczny ulicy i stanowi odniesienie do istniejącej przed wojną kubatury tego miejsca.

Wprowadzenie zieleni do serca miasta to także zabieg formalno-kompozycyjny. Przedłużenie szpaleru drzew na ul. Świdnickiej w kierunku przejścia podziemnego pozwala zrównać optycznie szerokość tej części ulicy z linią zabudowy po przeciwległej stronie przejścia. Nasadzenie drzew przed planowaną siedzibą ESK (niegdyś Baru Barbara) nakreśla krawędzie nowego tarasu, który względem poprzedniej wersji jest lekko wysunięty do przodu dla uzyskania proporcji z linią zabudowy po zachodniej stronie ul. Kazimierza Wielkiego. Ponadto zieleń przyciąga uwagę przechodnia i tworzy oryginalną przestrzeń zarówno wypoczynkową, jak i ekspozycyjną.

PRZYSTANEK KULTURALNY

Następstwem przemian urbanistycznych zachodzących w wyznaczonych granicach opracowania jest podkreślenie coraz wyraźniej rysującej się roli przystanku łączącego szlaki kulturalne śródmieścia. Dlatego też proponowana przez nas forma tego obiektu wychodzi poza swoją zasadniczą funkcję. W naszej sugestii jest to instalacja multimedialna pełniąca różne role „kulturalne”:

– jest to przede wszystkim rodzaj swoistego kanału komunikacji Miasta z jego mieszkańcami
– może pełnić zadanie informatora anonsującego wszelkie wydarzenia kulturalne zachodzące we Wrocławiu
– z powodzeniem może służyć jako ekran do projekcji filmowych (kino letnie), przekazów z koncertów i innych wydarzeń transmitowanych na żywo
– może być przekaźnikiem dowolnych treści i obrazów promujących miasto
– wnętrze bryły można wykorzystać jako miejsce dla współczesnych instalacji artystycznych zawieszonych nad głowami czekających podróżnych
– i wiele innych możliwości…

Struktura przystanku ma formę instalacji pełniącej nie tylko funkcję osłaniającą, ale stanowiącą również atrakcyjną wizualnie dwudzielną bryłę, która dzięki lekkiej konstrukcji opiętej transparentną materią sprawia wrażenie niemal lewitującej w przestrzeni. Filigranowy szkielet stalowy został osłonięty półprzeźroczystym tworzywem (np. siatką z włókna szklanego pokrytego teflonem) umożliwiającym przekaz obrazu z rzutnika umieszczonego wewnątrz obiektu.

Świetlista bryła nocą, za dnia intrygująca i nowoczesna struktura dizajnerska – są to świadome zabiegi przyczyniające się do uatrakcyjnienia i ożywienia restytuowanego bulwaru dla pieszych.

W szerszej perspektywie miejskiej koncepcja przystanków kulturalnych może zostać zastosowana do innych znamiennych punktów leżących na urbanistycznym pierścieniu wokół Rynku, co symbolicznie przedstawia schemat obok.

Schemat obręczy urbanistyczno-kulturalnej

PRZEBUDOWA TARASU

Alternatywą dla dotychczasowej formy tarasu jest w naszym zamyśle taras zielony, którego wyraźną granicę nakreśla linia drzew. Wyrównanie poziomów pomiędzy wejściem do budynku przyszłej siedziby ESK 2016 a odtwarzanym bulwarem została uzyskana rozległą pochylnią o niezauważalnym spadku (5%). W posadzce zaproponowano wnęki na drzewa oraz mebel miejski, które to rozwiązanie stworzy przytulny zakątek do wypoczynku w cieniu roślin. Zastosowanie pochylni otwiera taras na otoczenie, drzewa zaś wyznaczają jego obszar i dodatkowo przydają kameralności temu miejscu. Taras może zatem funkcjonować zarówno jako przestrzeń publiczna oraz oryginalny w swym charakterze areał wystawienniczy, a także jako strefa wydarzeń kulturalnych i multimedialnych.

PRZEJŚCIE PODZIEMNE

Nadanie nowej, ekspozycyjno-wystawienniczej funkcji przejściu podziemnemu na ul. Świdnickiej pociąga za sobą zasadnicze zmiany w organizacji tej przestrzeni. Postuluje się zwężenie szerokości zejścia (do 3 m) oraz zamianę niewygodnych schodów na uniwersalną pochylnię, która nadal łączyłaby oba korytarze ul. Świdnickiej wiodąc jednocześnie do galerii umieszczonej za szklaną fasadą. Pozostawia to sposobność zaobserwowania tego, co dzieje się po drugiej stronie przepierzenia. Zejścia pokryte warstwą EPDM zostały zaakcentowane odrębnym kolorem i poświatą (w godzinach wieczornych) oraz widocznym nakierowującym napisem na paśmie posadzki ulicznej. Schody prowadzące z podziemia na przystanki tramwajowe uległy likwidacji na rzecz poszerzenia przestrzeni galerii. Dodatkową atrakcję dla przechodniów stanowi świetlik, który umożliwia zajrzenie do środka salonu wystawowego z poziomu bulwaru. We wnętrzu podziemia przewidziano obszerną salę wielofunkcyjną z zapleczem gastronomicznym i gospodarczym.

Zestawienie pomieszczeń podziemia

PLAC – PRZESTRZEŃ PUBLICZNA

Uformowany w wyniku przeobrażeń urbanistycznych plac tworzy nową otwartą przestrzeń publiczną łączącą trakty z czterech kierunków świata, którego spójność podkreślono jednolitą płaszczyzną posadzki wykonanej z czworokątnych płyt betonowych barwionych w masie o zatartych liniach podziału. Na obszarze tarasu wydobyto geometrię wzoru poprzez rozsunięcie pól kwadratów i wypełnienie szczelin szarą kostką brukową. Deseń przeradza się w rytmiczne pasma na przestrzeni pomiędzy tarasem a przystankiem. Nawierzchnię nad przejściem podziemnym wyróżniono odrębnym kolorem dla podkreślenia tego, co kryje się poniżej. Jednorodność placu uzyskano także poprzez wyrównanie poziomów posadzek i łagodną pochylnię niwelującą uskok poprzedniego tarasu. Torowisko przebiega na tym samym poziomie co plac tworząc zintegrowaną przestrzeń. Nie mniej jednak wyprofilowana nawierzchnia peronów ułatwi podróżnym wsiadanie i wysiadanie z transportu miejskiego. Prędkość ruchu kołowego ogranicza w tej strefie szeroki próg zwalniający (1,5m), natomiast słupki wzdłuż jezdni informują o potrzebie zachowania bezpieczeństwa.

UKŁAD KOMUNIKACYJNY

Linie tramwajowe w obu kierunkach przebiegają bez zmian, podobnie jak linia autobusu nocnego w kierunku wschodnim i dotychczasowa lokalizacja jego przystanku. Modyfikacji ulega natomiast przebieg linii autobusowej w kierunku zachodnim, która zostaje przeniesiona na torowisko tramwajowe. Proponuje się też zespół przystanków dla linii nocnej (boks 1) oraz linii tramwajowych w obu kierunkach (boks 2).

Trasy rowerowe zostały wydzielone po obu stronach pasów ruchu kołowego. Przewidziano również stojaki na rowery, które zlokalizowano pod obydwoma bryłami przystanku.

OŚWIETLENIE

Oświetlenie obszaru opracowania przebiega wzdłuż osi projektowanych szpalerów drzew. Latarnie uliczne wykonane są w minimalistycznym nowoczesnym stylu. Reflektory umieszczone w nawierzchni tarasu podkreślają światłem drzewa i zagłębienia w pochylni.

ETAPOWANIE PRAC

Przedstawiony projekt umożliwia etapową realizację inwestycji. Pierwszy krok uwzględnia przebudowę tarasu przed przyszłą siedzibą ESK 2016 oraz posadzki od strony tarasu do ul. Świdnickiej. Druga faza obejmuje prace związane z reorganizacją przejścia dla pieszych oraz wymianą posadzki. Ostatni etap przewiduje instalację boksów przystankowych oraz wykończenie galerii podziemnej.

Zobacz: Major Architekci na portalu Archinea!