Projekt Muzeum Więzienia Pawiak pracowni FAAB znalazł się w finale międzynarodowego konkursu, 2019 AZ Awards, organizowanego w Kanadzie. Na konkurs nadesłano 1.175 zgłoszeń z 50 krajów. Jury w składzie: Thom Mayne, laureat nagrody Pritzker’a i założyciel Morphosis, Pat Hanson (gh3 z Toronto), Matt Carr (Umbra), Stefano Pujatti (Elasticospa), Johnson Chou (Toronto), wybrało trzech finalistów, w kategorii „Concepts-Unbuilt buildings”. Od 4 kwietnia do 3 maja, będzie trwało głosowanie w ramach „Nagrody Publiczności”. Głosować już można za pośrednictwem internetu. Ogłoszenie ostatecznych wyników, 21 czerwca w Toronto. Niezależnie od Nagrody Publiczności, w każdej kategorii, będzie przyznawana nagroda jury. Koncepcja pracowni FAAB to jedyny polski projekt w gronie finalistów w tym roku. Zachęcamy do głosowania!
Muzeum Więzienia Pawiak
Autorstwo: FAAB
Lokalizacja: Dzielna 24/26, Warszawa, Polska
Klient: Muzeum Niepodległości w Warszawie
Funkcja: Muzeum, park publiczny
Powierzchnia: 3.170 m2 (rozbudowa)+ 3.100 m2 (park wertykalny)
Status: W trakcie projektowania
Strona konkursu: The 2019 AZ Awards for Design Excellence
Muzeum Więzienia Pawiak
Projekt pracowni FAAB to rozbudowa istniejącego Muzeum, park wertykalny dostępny publicznie oraz połączenie tych dwóch struktur ciągiem pieszym, z jednoczesnym uspokojeniem ruchu w alei Jana Pawła II. Koncepcja warszawskiego biura zakłada przywołanie skali nieistniejącego dziś kompleksu więziennego oraz układu ulic i budynków poprzez architekturę krajobrazu.
Rozbudowany obiekt Muzeum Więzienia Pawiak (MWP) i park wertykalny będą scalone w przestrzeń przyjazną dla pieszych, za pomocą ciągu pieszego, przecinającego Aleję Jana Pawła II. MWP, między innymi, będzie opisywać jednostkowe historie, kryjące się za poszczególnymi nazwiskami więźniów. Odwiedzający będą mogli poruszać się w katalogu nazwisk za pomocą kryterium wieku, wykonywanego zawodu, miejsca urodzenia, tym samym indywidualizując doświadczenie. Otwarty park wertykalny, planowany po zachodniej stronie Alei Jana Pawła II, będzie miejscem odpoczynku dla mieszkańców miasta.
W zachodniej, wydzielonej części struktury, zaplanowano wystawę stałą, prezentującą sylwetki osób uhonorowanych w Warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych (sieć GARIWO).
„Forma rozbudowy budynku istniejącego, ma oddziaływać na odwiedzającego, wywołując różnorodne odczucia i skojarzenia. Ekspresyjna bryła, to manifestacja zwycięstwa dobra nad złem, również dzięki przywołaniu skali i formy, wysadzonego w powietrze budynku oddziału męskiego.”
Wysokość planowanej rozbudowy i spadek dachu od strony ulicy Dzielnej, są zgodne z nieistniejącą zabudową historyczną i tworzą echo zburzonej pierzei ulicy Dzielnej. Budynek kreuje strefy cienia, przywołując tym samym uczucie zagrożenia, między innymi przy wejściu głównym. Cień wzmacnia również plastyczność trójwymiarowej, odkształconej strefy dolnej, ilustrującej nacisk. Pojęcie kojarzone z politycznymi systemami opresyjnymi.
Druga część zespołu, park wertykalny, w postaci lekkiej struktury, będzie współtworzył ogólnodostępny teren zielony. Ściany pokryte roślinnością, chronią system otwartych tarasów przed przegrzewaniem się. Wyróżniono miejsca, gdzie zlokalizowane były zabudowania zniszczonego kompleksu więziennego.
Na zewnątrz rozbudowy, trasa zwiedzania zaczyna i kończy się symbolicznie, w tym samym miejscu, pomiędzy fragmentem bramy więziennej i drzewem-pomnikiem.
„Z uwagi na brak innego miejsca, właśnie do drzewa, wiązu, rodziny osób zamordowanych na Pawiaku, mocowały skromne tabliczki z nazwiskami (140 tabliczek). Zaatakowane chorobą wiązów, drzewo, w 1984 roku obumarło. W 2005 roku w miejscu drzewa umieszczono jego wierną kopię, wykonaną z brązu (autorstwo Sławomir Szubko).”
Woda łagodnie wydziela strefę wejścia głównego, wyzwalając poczucie nieuchronności, podczas dochodzenia do wejścia do muzeum. Wewnątrz, zwiedzanie rozpoczyna się od przestrzeni, której ściany i sufit wypełnione są nazwiskami 100.000 osób, więzionych podczas II wojny światowej na Pawiaku. Nie wszystkie nazwiska, z owych 100.000 są obecnie znane. Projekt zakłada stopniową wymianę tabliczek oznaczonych „Nazwisko Nieznane” na zawierające ostateczne dane osobowe. W ścianie południowej przewidziano otwór, zlokalizowany w miejscu drzwi, przez które przechodzili aresztowani. Końcowym etapem zwiedzania jest przestrzeń, gdzie wyświetlane są portrety więźniów oraz wyeksponowane są odsłonięte, autentyczne pozostałości po zabudowie historycznej.
