Zespół Roark Studio oraz Designbotic został wyróżniony w konkursie studialno-ideowym na projekt zabudowy i zagospodarowania głównej osi kompozycyjnej Gdyni – „Pirs Przyszłości”. Wyróżniona praca zakłada stworzenie modelowej wielofunkcyjnej przestrzeni miejskiej, odpowiadającej na problemy współczesności w zgodzie z historycznym dziedzictwem.
Autorzy projektu: Roark Studio oraz Designbotic
Pirs Przyszłości w Gdyni
Dzięki umiejscowieniu ścisłego śródmieścia w bezpośrednim sąsiedztwie Zatoki Gdańskiej, w Gdyni dochodzi do „spotkania” przestrzeni typowo miejskich z rekreacyjnymi i turystycznymi. Takim miejscem styku jest Skwer Kościuszki z przedłużeniem w postaci Mola Południowego – wydarta morzu połać ziemi, która świadczyć miała niegdyś o wielkości tego miasta.
Gdynia to miasto awangardy, odwagi i przeświadczenia, że wszystko jest możliwe. Zbudowana na styku lądu i morza od czasu swojego założenia jest symbolem świetności międzywojennych inżynierów, urbanistów i architektów. Skwer Kościuszki wraz z pirsem Mola Południowego stanowią jeden z przykładów rozmachu i przyszłościowego myślenia budowniczych Gdyni. Obecne wyzwania, przed jakimi stają planiści, zarządzający miastami i projektanci są jednak zupełnie inne niż sto lat temu. Zaproponowaliśmy więc awangardowe założenie na miarę współczesności – mówi Jakub Bladowski, prezes Roark Studio i partner w Designbotic.
W konkursowym projekcie zespół postawił sobie za zadanie stworzenie modelowej wielofunkcyjnej przestrzeni miejskiej pokazującej jak można zaadresować problemy współczesności w zgodzie z historycznym dziedzictwem. Projekt konkursowy zawiera rozwiązania, które poprzez holistyczne myślenie o potrzebach mieszkańców odnoszą się również do funkcjonowania całych miast przyszłości.
Dobrostan i zdrowie
Projekt konkursowy zakłada kompleksowe podejście do kwestii szeroko pojętego zdrowia mieszkańców (rozumianego jako zdrowie fizyczne, mentalne, społeczne i duchowe), dlatego zawiera rozwiązania dotyczące: ochrony pieszych przed ruchem ulicznym, przed przemocą, czy niekorzystnymi zjawiskami sensorycznymi (wiatr, deszcz/ śnieg, chłód/upał, zanieczyszczenie, pyły, hałas, olśnienie). Istotne jest aby centralna przestrzeń miejska jak Skwer Kościuszki wraz z Molo Południowym funkcjonowała jak najdłużej w ciągu dnia oraz przez cały rok. W tym celu już na poziomie projektu urbanistycznego zadbano o właściwy mikroklimat. Zespół firm Roark Studio i Designbotic zaplanował szereg przegród chroniących przed wiatrem, co poparto symulacjami komputerowymi. Dodatkowo wprowadzono duże ilości nowej zieleni wysokiej, która oprócz ochrony przed wiatrem będzie źródłem cienia w upalne dni oraz ochroną przed pyłami w powietrzu. Zaprojektowano również szereg obiektów tzw. “małej retencji”, które zatrzymują wodę zwiększając wilgotność i obniżając temperaturę powietrza w dni upalne, zmniejszając zagrożenie suszą. Do projektu wprowadzono rozwiązania służące integracji i zawiązywaniu się społeczności – wspólne ogólnodostępne stoły, siedziska w formie trybun czy rekreacyjne urządzenia wodne. Koncepcję konkursową tworzono z myślą o jak największej dostępności i spełnieniu potrzeb osób z niepełnosprawnościami, dzieci, osób starszych oraz osób w kryzysie bezdomności.
Aby projektować przestrzeń miejską odpowiadającą na współczesne wyzwania, niezbędne jest zastosowanie nowoczesnych narzędzi informatycznych. W trakcie opracowania niniejszej pracy konkursowej wykonano komputerowe analizy tunelowe dot. rozwiązań ochrony przed wiatrem, symulacje zysków z energii słonecznej, zacienienia, akustyki oraz ruchu pieszych (space syntax) – mówi Kacper Radziszewski, partner w Designbotic
W stronę wody
Nieodzownym elementem ożywienia i uporządkowania przestrzeni pirsu jest zwrócenie się w stronę wody. Chodzi o odnowienie relacji, która paradoksalnie na Molo Południowym wydaje się zapomniana – podkreśla Anna Czech, architekt w Roark Studio.
Na końcu pirsu zaplanowano rozbudowę o sztuczną „lagunę”. Jest to struktura zawierająca baseny z oczyszczoną wodą oraz sztuczne zatoczki dla pływaków i kajakarzy, których kształt zmienia się wraz z poziomem wody w Zatoce Gdańskiej. Liczne stopnie i poziomy przeznaczone są do wypoczynku, opalania, zabawy i integracji mieszkańców, a jednocześnie stanowią osłonę przestrzeni Forum Morskiego przed wiatrem. Od strony północnej zaplanowano pływającą scenę, która umożliwia oglądanie filmów i występów z łodzi, z nabrzeża czy z dachu nowoprojektowanego budynku. W jej pobliżu zaprojektowano również „foodboat’y” czyli łodzie serwujące jedzenie. Osobną kwestią jest retencja i wykorzystanie deszczówki w postaci zielonych dachów, ogrodów deszczowych czy urządzeń o charakterze rekreacyjnym w obrębie planowanego Placu Wodnego, którego organizację zaproponowano wokół istniejącej fontanny, która jest jednym z najbardziej charakterystycznych punktów Skweru Kościuszki W jego obrębie znajdą się wodne urządzenia rekreacyjne i retencyjne –fontanny reagujące na ruch czy dysze pary wodnej chłodzące przechodniów w upalne dni. Zaplanowano również Las w Wodzie – zacieniony drzewami zbiornik wodny z przestrzenią spacerową. Ma on charakter rekreacyjny, ale jednocześnie służy jako retencja nadmiarowej deszczówki poprawiając mikroklimat placu.
Przestrzeń możliwości
Naszym projektowym marzeniem jest angażująca mieszkańców przestrzeń możliwości – stanowiąca tło dla miejskich aktywności, różnorodna, wielofunkcyjna i niedookreślona. Jest to myśl zgodna z duchem miast odpornych (resilient cities) – proponowane rozwiązania są łatwe do transformacji w miarę nieuniknionych zmian w funkcjonowaniu miasta w przyszłości – mówi Robert Juchnevic, architekt w Roark Studio
Przestrzeń Skweru Kościuszki otwiera zielony plac, pod którym zaprojektowano parking podziemny umożliwiający redukcję ruchu kołowego w dalszej części pirsu. Przewidziano tu tektoniczne rozwiązania przestrzenne bogate w siedziska, leżanki i ogrody deszczowe, jednocześnie zapewniając możliwość organizacji imprez pod gołym niebem dzięki dużej otwartej przestrzeni. Wzdłuż osi pirsu zaplanowano pasy zieleni urządzonej, dodatkowo poszerzone poprzez zwężenie obecnych brukowanych ulic oraz wprowadzono szpaler zieleni wysokiej podkreślający historyczne założenie kompozycyjne. Dodatkowo nowe nasadzenia stworzą naturalną osłonę przed słońcem i wiatrem. Duże ilości zieleni wysokiej, dachów zielonych, ogrodów deszczowych czy kwietnych łąk będą stanowić wsparcie dla lokalnego ekosystemu jako miejsce gniazdowania ptaków czy źródło nektaru dla owadów.
Zgodnie z duchem nurtu “re-use” zespół proponuje przekształcenie istniejących i dodanie nowych pawilonów usługowych. Proponowane nowe obiekty powinny być zero-energetyczne i z minimalnym śladem węglowym. Systemu zadaszeń zepnie kompozycyjnie i estetycznie pawilony istniejące z proponowanymi nowymi, a deszczówka z zadaszeń odprowadzana będzie bezpośrednio na zielone dachy. Zespół Roark Studio zaproponował również odnowienie i zmianę funkcji istniejących obiektów, takich jak budynek Róży Wiatrów czy Akwarium Gdyńskie, w miejsce którego zaplanowano Dom Kultury. W projekcie zaproponowano również stworzenie Forum Morskiego – przestrzeń wymiany myśli, poglądów i różnorodnych aktywności.
Rozwiązania komunikacyjne
W projekcie zaplanowano maksymalne ograniczenie ruchu kołowego i wprowadzenie rozwiązań ułatwiających i promujących ruch pieszy i rowerowy. W przestrzeni pirsu proponuje się komunikację zbiorową – elektryczne busy, które byłyby darmowe. Jest to cena, jaką miasto płaciłoby za jedną z najdłuższych pieszych przestrzeni w Polsce. Komunikację projektowanej przestrzeni Skweru Kościuszki i Mola Południowego podzielono na trzy zasadnicze strefy, w ramach których dostępności dla ruchu kołowego maleje w miarę zbliżania się do końca pirsu. Pierwszą strefę stanowi Zielony Skwer, pod którym zorganizowano ogólnodostępny parking podziemny, mieszczący 500 miejsc postojowych dla samochodów osobowych i 20 miejsc umożliwiających postój autokarów. Główną, czteropasmową jezdnię, która obecnie dominuje ten teren zlikwidowano jednocześnie opierając ruch kołowy na dwóch obecnie zamkniętych od strony ul. Świętojańskiej istniejących jezdniach. W tym obrębie przewiduje się przystanki elektrycznych busów i trolejbusów. Druga strefa ruchu – zlokalizowana na wysokości Placu Wodnego – oparta jest na ciągu pieszo-jezdnym zaprojektowanym jako woonerf. Ruch kołowy w tym obszarze jest sporadyczny. Trzecią strefę komunikacji stanowi Molo Południowe, które jest zasadniczo przestrzenią przeznaczoną dla pieszych i rowerzystów. Obsługa komunikacyjna budynków zlokalizowanych na pirsie jest możliwa, jednak dopuszcza się jedynie ruch pojazdów uprzywilejowanych, śmieciarek i dostaw.
Dziedzictwo historyczne
Aby zaistniała sensotwórcza relacja napięć nowego i zastanego należy dokonać ewaluacji istniejącej przestrzeni a następnie zrozumieć jej esencję – to co ją określa. W przypadku Skweru Kościuszki i Mola Południowego takimi elementami są: modernistyczna oś kompozycyjna, nieco zapomniane otwarcie na wodę oraz zupełnie dziś nieodczuwalna awangarda technologiczna. Postanowiliśmy uwypuklić wyżej wymienione cechy charakterystyczne i ochronić „świadków historii” w postaci obiektów historycznych oraz wprowadzić współczesne rozwiązania zgodne z założeniami Nowego Urbanizmu – podsumowuje Jakub Bladowski.
