Konkurs architektoniczny, jednoetapowy na koncepcję architektoniczną Sądu Rejonowego w Nysie, województwo Opolskie.
Wyróżnienie równorzędne w konkursie
Projekt konkursowy: PAG Pracownia Architektury Głowacki
Data: Listopad 2013
Informacja o autorach:
Autorzy: dr inż. arch. Tomasz Głowacki
Współpraca autorska: Marta Korzec, Jakub Podgórski, Maciej Popławski, Katarzyna Rybczyńska
Założenia ideowe: kontekst i funkcjonalność
O ostatecznym kształcie proponowanej architektury Sądu Rejonowego w Nysie zadecydowały w głównej mierze dwa czynniki: wyjątkowa lokalizacja w centrum miasta oraz szczególne wymogi funkcjonalne jakie ma spełniać obiekt współczesnego sądownictwa.
Atrakcyjna działka przeznaczona pod budowę gmachu sądu znajduje się na rogu ulicy Norwida i ulicy Szopena, która wraz z zielenią ulic: Piastowską, Gierczak, Moniuszki i Kraszewskiego tworzyły niegdyś planty miejskie otaczające stare miasto. Zachodnią pierzeję reprezentatywnej ulicy Szopena określają okazałe wolnostojące budynki z końca XIX i początku XX wieku. Są to: począwszy od skrzyżowania z ulicą Marie Skłodowską – Curie centrum kardiologii, następnie gmach komendy straży pożarnej, technikum i neorenesansowy budynek poczty na rogu z ulicą Krzywoustego. Kontekst historycznej, masywnej zabudowy o bryłach zwartych skłaniał do wypełnieni luki urbanistycznej podobną w duchu architekturą. Proponowany zatem gmach Sądu Rejonowego przybiera klasyczny wyraz prostego monolitu, podkreślającego rangę i powagę mieszczącej się w nim funkcji. Jego charakter formalny definiują elewacje o powtarzalnym rytmie wertykalnych pasów okien między betonowymi filarami niczym kolumnadą. Powstałe wnęki okienne podkreślone przez światłocień uplastyczniają prostą bryłę.
Rozwiązania funkcjonalne
Ze względu na optymalizowanie komunikacji w obiekcie zdecydowano się na zorganizowanie wszystkich funkcji w obrębie jednej zwartej brył wzdłuż ulicy Szopena.
Zagospodarowanie działki
Zlokalizowanie budynku we wschodniej części działki uwolniło jej tylną część i pozwoliło na zaprojektowanie komfortowego parkingu niewidocznego z eksponowanego pasażu ulicy Szopena. Wygrodzony teren jest dostępny poprzez strzeżony wjazd, wkomponowany w mur otaczający działkę z trzech stron i przylegający do zadaszenia przeznaczonego na parking rowerowy. W północno-zachodnim narożniku działki, wzdłuż muru odgradzającego od terenu szkoły i boiska, zlokalizowano zjazd do parkingu podziemnego. Zagłębienie rampy przechodzi w otwór – studnię doświetlającą krótką fasadę kondygnacji podziemnej. Na terenie zaprojektowano 48 miejsc postojowych, w tym 5 położonych najbliżej tylnego wejścia do budynku przeznaczono dla osób niepełnosprawnych. Miejsca dzielą pasy zieleni, na których – poza obrysem kondygnacji podziemnej – zaplanowano zieleń wysoką, stanowiącą bufor pomiędzy budynkiem a parkingiem i przyjemny widok z okien pomieszczeń biurowych. Całą powierzchnię parkingu pokrywa trawa, zasiana na podłożu wzmocnionym geokratką, zapewniającą jej dużą wytrzymałość. Kolejne 15 miejsc postojowych zlokalizowano w pasie ulicy Szopena, a trzy – we frontowej zatoczce stanowiącej podjazd do budynku.
Układ funkcjonalny budynku
Swoimi gabarytami projektowany budynek nawiązuje do gmachu Zespołu Szkół Technicznych. Kierunkiem, który stanowi główne dojście do budynku jest południe. W związku z tym w bryle sądu wprowadzono podcięcie południowo-wschodniego narożnika parteru, eksponujące strefę wejściową i stanowiące jej zadaszenie. Rozprowadzenie wchodzących następuje przez centralny hol przebiegający przez wszystkie kondygnacje nadziemne. Dzieli on bryłę na dwa skrzydła – północne, oparte na planie prostokąta oraz południowe, zbliżone powierzchnią, o rzucie trapezowatym, dostosowanym do przebiegu narożnika ulic Szopena i Norwida. Oba skrzydła rządzą się tą samą zasadą przestrzenną: wewnętrzny korytarz wschód-zachód przebiega na całej szerokości budynku, obustronnie doświetlony przez okna w fasadach. Po obu stronach korytarza, przeznaczonego do poruszania się pracowników sądu rozlokowane są mniejsze pomieszczenia. Układ dwóch korytarzy oraz wewnętrznego holu z obejściem (dostępnego dla interesantów) tworzy uporządkowaną strukturę, która zapewnia oświetlenie naturalne wszystkim salom rozpraw i pokojom biurowym. Największe sale rozpraw położone między korytarzami a holem stanowią naturalną barierę oddzielającą strefę sędziów tj. (wydział karny, cywilny, rodzinny i nieletnich) od kontrolowanej strefy ogólno- dostępnej. W poprzek komunikacji poziomej zorganizowano piony klatek schodowych i wind, obudowane szachtami oraz pomieszczeniami pomocniczymi (toalety gości). Każde ze skrzydeł otrzymało własny, niezależny trzon, połączony z kondygnacją podziemną oraz wentylatorownią na dachu budynku.
Droga interesanta
Dodatkowo, w centralnej części budynku, w otwartym holu zlokalizowano reprezentacyjną klatkę schodową, z założenia główną drogę komunikacji interesantów. Pozwala ona dotrzeć do sal rozpraw, pokoi świadków, sekretariatów wydziałów i sali konferencyjnej bez ingerowania w strefy pracownicze. Najbardziej uczęszczane biuro obsługi interesanta, kasa i biblioteka są również dostępne z holu, już z poziomu parteru. Uzupełniają je otwierające się na atrium ogólnodostępne: szatnia, bar i portiernia. Hol doświetlony jest dwustronnie poprzez otwory w fasadzie frontowej i tylnej a także poprzez dwa rozległe świetliki dachowe. Światło sączące się z góry i otwarty plan holu z obejściem na każdej kondygnacji zapewnia łatwą orientację w obiekcie.
Droga konwoju
Zupełnie odseparowana została droga konwoju z oskarżonymi. Począwszy od sposobu dostania się do budynku (przez wydzieloną strefę parkingu podziemnego), poprzez osobny korytarz i aneks poczekalniowo – sanitarny w kondygnacji -1 aż po osobną windę, prowadzącą bezpośrednio do sal rozpraw w południowym skrzydle, droga oskarżonego nigdzie nie przecina się z drogami innych uczestników procesów.
Droga pracowników
Oprócz wejścia głównego do budynku prowadzi także tylne wejście pracownicze, wykorzystywane przez pracowników i interesantów parkujących na działce. Pracownicy parkujący w parkingu podziemnym mogą dostać się do budynku „suchą nogą” poprzez wejście na kondygnacji -1. Przedsionek kontrolowany przez portiera prowadzi do korytarza z zespołem wind i klatką schodową. Po drodze pracownicy mijają szatnię dla rowerzystów wyposażoną w węzły sanitarne: damski i męski.
Na kolejnych kondygnacjach droga pracowników obejmuje wewnętrzne korytarze obu skrzydeł. W przypadku pracowników, których obowiązkiem jest stały kontakt z interesantem, pokoje zlokalizowane są na granicy holu i danego skrzydła, z wejściem dla pracowników zlokalizowanym z wewnętrznego korytarza, a wejściem interesanta – z holu. Podobnie jest w przypadku obsługi procesów w salach rozpraw.
Przeznaczenie kondygnacji
Budynek został zaprojektowany jako 6-kondygnacyjny.
Jedyna kondygnacja podziemna mieści parking, podzielony na dwie strefy – dostępną dla pracowników sądu oraz strefę konwoju, wydzieloną strefę doprowadzenia i pomieszczeń dla zatrzymanych. Ze względu na znaczne obciążenia zdecydowano również o umieszczeniu tu archiwów wraz z biurem archiwisty. Program funkcjonalny -1 uzupełnia zespół techniczno-magazynowy. Pomieszczeniom, które są przeznaczone do prac warsztatowych oraz na pobyt ludzi zapewniono światło dzienne i skupiono je wzdłuż północnej fasady, otwartej na szeroką na 4m studnię doświetlającą. Zagłębienie to służy też dostępowi do małego garażu na sprzęt gospodarczy oraz do pomieszczenia gromadzenia odpadów stałych. Pod rampą zjazdową i wokół niej wydzielono kompleks pomieszczeń przeznaczonych na przyłącza i technikę.
Na kondygnacjach nadziemnych podział pomieszczeń przeprowadzono tak, by jeden wydział zajmował jedno skrzydło budynku. Ewentualne kontynuacje rozbudowanych powierzchniowo wydziałów zaplanowano jako spiętrzone na dwóch sąsiadujących kondygnacjach. Parter zajmuje zespół wejściowy, biuro obsługi interesantów oraz część pomieszczeń wydziału ksiąg wieczystych (z połączeniem windą z archiwami na -1) i rodziny i nieletnich. Na kondygnacji +1 zaplanowano kontynuację wydziału rodziny i nieletnich (skrzydło południowe) oraz wydział cywilny (skrzydło północne). Od tej kondygnacji pojawiają się także sale rozpraw, przyległe do wydziałów, którym służą. Kondygnację +2 zajmuje kontynuacja wydziału cywilnego oraz wydział karny oraz sale rozpraw. Kondygnację +3 w całości przeznaczono na wydział karny. Ostatnia kondygnacja +4 dopełnia wydział karny, a w większość jej powierzchni zajmuje administracja i kierownictwo sądu. nie zawiera ona już sal rozpraw, w ich miejsce wprowadzono otwarte patia dla pracowników.
Klatka K2 została wyprowadzona na dach jako klatka techniczna, zapewniająca dostęp do otoczonego ekranem akustycznym zestawu urządzeń wentylatorowni.
Kontrola dostępu
Nadzór wjazdu i wejścia na działkę prowadzony jest z portierni zewnętrznej – osobnej kubatury zintegrowanej z ogrodzeniem i rowerownią na tyłach działki (południowo-zachodni narożnik, wjazd od ulicy Norwida).
Główne wejścia do budynku – frontowe i tylne prowadzą poprzez punkty kontroli wyposażone w wymagane w obiekcie urządzenia (bramki, skanery itp.) Przy wejściu zlokalizowano portiernię a za nią pomieszczenie centrali bezpieczeństwa. Mieszkanie gościnne sądu zaprojektowano przy portierni, zapewniając tym samym swobodę ale i bezpieczeństwo wejścia i wyjścia w dowolnych godzinach.
Kolejna portiernia, nadzorująca zjazd do parkingu podziemnego, wejście służbowe oraz przejazd konwoju z oskarżonymi zaplanowano w północno-zachodnim narożniku kondygnacji -1, zapewniając pracownikowi wgląd zarówno w przestrzeń parkingu, jak i doświetlającej kondygnację studni z dojściami do pomieszczeń technicznych.
Rozwiązania materiałowe
Fasada
Zgodnie z poważnym charakterem urzędu i założoną prostotą bryły fasadę budynku zaprojektowano jako surowy rytm szlachetnych podziałów. Wszystkie fasady pokryto naprzemiennie prefabrykatami ze szlachetnego betonu i panelami szklanymi ze zintegrowanym oknem uchylnym. W miejscach nie wymagających doświetlenia termiczne panele szklane pokryto od wewnątrz nieperzezierną warstwą malatury. Kompozycji dopełniają poziome, betonowe pasy międzykondygnacyjne. Prefabrykaty są dość znacznie wysunięte przed lico szkła, co pozwala na dobre zaizolowanie ścian zewnętrznych oraz dalsze rozrzeźbienie bryły poprzez pogłębienie igrającego na fasadzie światłocienia. Tektoniczna elewacja odzwierciedla logikę wewnętrznego porządku. Szkło w budynku, w kontraście do jasnej mieszanki betonowej, zostało przyciemnione poprzez naniesienie warstwy selektywnej, zapobiegającej przegrzaniu wnętrza. Wszystkie materiały zastosowane na zewnątrz charakteryzują się dużą trwałością i wyglądem niezmiennym w procesie starzenia. Podcień
Wnętrza
Wygląd budynku został odzwierciedlony w jego wnętrzu. Betonowe posadzki i sufity oraz widoczne z holu wejściowego podłużne otwory okien nawiązują do fasady wejściowej i stanowią subtelne tło dla drewnianej obudowy centralnej klatki schodowej. W tym samym materiale zaplanowano drzwi prowadzące z holu do przylegających pomieszczeń. Wnęki drzwiowe aż do sufitu wypełniono drewnianymi panelami, do których przymocowano wypukłe elementy identyfikacji wizualnej wykonane ze stali szlachetnej. W pokojach biurowych poniżej okien, dla zabezpieczenia szklanej blendy, na wysokości od posadzki do blatu mebli zastosowano obudowę meblową mogącą służyć prowadzeniu przewodów, ogrzewania lub jako szafki podblatowe.
Rozwiązania techniczne
Konstrukcja
Budynek o konstrukcji żelbetowej monolitycznej, tarczowo-płytowej z usztywniającymi trzonami klatek schodowych. Posadowienie na monolitycznej płycie fundamentowej.
Ściana zewnętrzna z tarcz żelbetowych w rozstawie ok. 60cm, pokryta izolacją termiczną i prefabrykowanym panelem betonowym o przekroju „C”, mocowanym na wieszakach, przez warstwę izolacji. Żelbetowe pasy międzykondygnacyjne, stanowiące we wnętrzach układ podciągów i nadciągów. Fasada szklana w modułach ok. 60x235cm + blenda szklana 60x80cm. Podłoga podniesiona, umożliwiająca prowadzenie instalacji. Sufity podwieszane w pomieszczeniach biurowych i sanitarnych, powiększone do 60cm w korytarzach, w których rozprowadzone są główne kanały wentylacyjne.
Instalacje
Przewiduje się wyposażenie budynku we wszelkie niezbędna instalacje: wodno-kanalizacyjne, przeciwpożarowe, elektryczne, niskoprądowe i sieci logiczne, wentylacji i klimatyzacji. Pomieszczenia techniczne ulokowano w kondygnacji podziemnej oraz na dachu. W budynku poprowadzono dwa zespoły szachtów, każdy w jednym skrzydle. Są one styczne do klatek schodowych. Na dachu zaprojektowano wentylatorownię z klimatyzatornią, przyległe do wyprowadzonych szachtów. Urządzenia techniczne są dostępne z klatki K2. Główne przyłącza poszczególnych instalacji zaprojektowano w zachodniej części kondygnacji podziemnej, częściowo pod rampą.
Zobacz: Centrum Kultry w Wałbrzychu projektu PAG
