Konkurs na prace projektowe dotyczące opracowania koncepcji urbanistyczno-architektonicznej budynku Zespołu Szkół Muzycznych w Poznaniu przy ul. 28 Czerwca 1956 r. nr 125, działka nr 103/2
Wyróżnienie honorowe
Pracownia: Plus3 Architekci
Autorzy:
Katarzyna Głażewska – architekt EPF/SIA/MOIA
Krzysztof Bagiński – architekt
Grażyna Woźniak-Głażewska – architekt MOIA
Zespół:
Architekci: Katarzyna Sosińska, Magdalena Mularzuk, Marta Walasek, Marek Jakubowski, Patryk Rosiński
Wizualizacje (budynku, oraz sali koncertowej):
Piotr Zieliński, XDWA
Data: Czerwiec 2014
Z pozoru zwykły budynek.
Kamienica jakich wiele w centrum ruchliwego miasta.
Akustyczna skorupa, kryje w sobie jednak kilka tajemnic.
Jedną z nich jest… cisza.
Cisza gra, cisza świdruje, cisza nieznośnie gwiżdże w uszach.
Szczególnie tu – w mieście.
Tu cisza woła, krzyczy, aby ją usłyszeć.
Nie, to nie hałas. To nie to…
Ten odgłos, ten rezonans…
To muzyka?…
Delikatne muskanie strun… harfy?
Nieśmiała wprawka na fortepianie?
Kilka dźwięcznych taktów trąbki i aksamitny dźwięk altówki.
To muzyczne patio, dźwięczny wewnętrzny ogród – serce szkoły.
Urbanistyka
Określona poprzez zwartą zabudowę sąsiednią nie pozostawia wiele swobody. Budynek wpisuje się w pierzeję ulic. Tylko od ul. Św. Jerzego bryła odgina się od osi wytwarzając miejski plac. Przestrzeń ta podkreśla rangę obiektu, pozwala wyeksponować główną elewację budynku, oraz przede wszystkim daje możliwość „rozprężenia” zarówno uczniom, po wyjściu ze szkoły, jak i odwiedzającym obiekt, z okazji różnych wydarzeń, gościom.
Elementem kluczowym w założeniu urbanistycznym, choć czytelnym jedynie z lotu ptaka, jest wewnętrzne patio – element nawiązujący swym charakterem i skalą do podwórek starych kamienic. To centralna przestrzeń szkoły – skradziony miastu wewnętrzny ogród – przestrzeń bezpieczna, cicha i magiczna.
Zachowując zgodność z decyzją ULICP, uzyskano prostą i szlachetną bryłę, co było jednym z podstawowych celów przyjętych do projektowania. Stąd bryła budynku nie wykorzystuje maksymalnych gabarytów określonych w decyzji – dowiązuje się do gzymsów kamienic w pierzei ulicy 28 czerwca 1956r, oraz Wierzbięcice, obniża lub podwyższa, w narożnikach od ulicy Św. Jerzego. W środkowych częściach elewacji, gdzie w decyzji, dopuszczone są kolejne uskoki i większe wysokości bryła nie zmienia wysokości, kontynuując linię niższego elementu.
Układ funkcjonalny
Miejski plac, poprzez przeszklony, ażurowy, podcień, płynnie wkrada się do wnętrza.
Główny hall jest świetlisty i otwarty, a różne funkcjonalnie przestrzenie przenikają się nawzajem. Kawiarnia, może stać się galerią, galeria kawiarnią, a dwukondygnacyjna przestrzeń opodal wejścia to doskonałe miejsce na różnego rodzaju happeningi. Ponadto to, tu rozpoczyna swój bieg reprezentacyjna klatka schodowa. Z parteru na pierwsze piętro jest obszerniejsza, ponieważ obsługuje również główną salę koncertową. Powyżej jest wyłącznie pionową komunikacją wewnątrz muzycznego gmachu, jednak jej charakter pozostaje otwarty i centralny w codziennym funkcjonowaniu szkoły.
Na parterze, od strony spokojnej uliczki, wydzielono również w pełni niezależną (własne szatnie i toalety) strefę najmłodszego ucznia.
To co najważniejsze ukryte jest głęboko we wnętrzu i wyizolowane od hałasu miejskiego.
Parter to przede wszystkim skrzydło dostępne również dla publiczności z zewnątrz. Dwie główne sale koncertowe, połączone garderobami, kulisami, ze zorganizowanym miejscem do oczekiwania dla chóru i muzyków, szafami na pulpity, stanowią zwartą i sprawną maszynę funkcjonalną.
Sala kameralna, jest inna od większości tego typu sal. Zaprojektowana w pełnym układzie amfiteatralnym pozwala na wyjątkowo bliski kontakt z występującymi muzykami, mimo iż widownia pomieści, aż 100 osób.
Główna sala koncertowa ma odmienny charakter. To typowy „shoe-box” z 382 miejscami dla melomanów (w tym 32 na balkonach). Dostęp dla publiczności przewidziany jest z antresoli – na parterze zaprojektowano przede wszystkim ewakuację. Z jasnego wnętrza foyer na pierwszym piętrze, poprzez śluzy, widz trafia do tajemniczego wnętrza. Nim wzrok przyzwyczai się do teatralnego klimatu sali, przez chwilę nic nie widać. Po jakimś czasie, wśród różnych tonów czerni, w centrum przestrzeni, można dostrzec połyskującą, dynamiczną formę okalająca scenę. Ten kolor, to kolor skrzypiec – głęboki i ciepły „muzyczny” odcień. Jeden z balkonów może być w przyszłości zabudowany organami.
Zupełnie odmienny charakter obydwu sal ma przede wszystkim walor edukacyjny – uczniowie mają szansę spróbować swoich sił w różnych przestrzeniach – raz mając widownię przed sobą, na pewien dystans, innym razem dookoła i niemalże na wyciągnięcie ręki.
Piętro pierwsze jest strefą pół-publiczną.
Poza zlokalizowanym w głębi budynku programem typowo szkolnym, jak m.in. od Wierzbięcic, (wydzielony niewielkim hallem) blok egzaminacyjny, a od 28 Czerwca 1956r. blok perkusyjny, tutaj, w bezpośrednim sąsiedztwie wind i w pobliżu klatki schodowej, usytuowano administrację szkolną, wraz z pokojem nauczycielskim, niezbędne pomieszczenia biurowe i archiwum, oraz salkę konferencyjną. Wszystkie te elementy programu są łatwo dostępne, widoczne i osoby spoza szkoły, udające się do biur, czy na spotkanie z nauczycielami nie będą kluczyły po budynku w poszukiwaniu celu. Z tej kondygnacji dostępna jest również scena, kulisy i zaplecze garderobiane sali teatralno-audytoryjnej.
Piętro drugie, to kondygnacja typowo szkolna – układ funkcjonalny podporządkowano wymaganiom programowym obiektu. To dlatego uwolniono całą elewację dla potrzeb sal teorii, zespołów kameralnych, chórów, orkiestr, big-bandów, zapewniając im naturalne oświetlenie i widoki z okien. Rozkład programu, jest zgodny z wytycznymi Zamawiającego – sale „hałaśliwe” umieszczono od ulicy 28 czerwca 1956r. a np. drugą część bloku egzaminacyjnego, w pionie nad jego pierwszą – od cichej ul.Wierzbięcice. Poprzez hall „strefy ciszy” dostępne są również studia nagrań.
Sala teatralna, to element programu przeznaczony głównie dla wydarzeń wewnątrzszkolnych, stąd główny dostęp dla widzów zapewniony jest z kondygnacji szkolnej, jednakże część zapleczowa, kulisy, garderoby są współdzielone z blokiem koncertowym i zlokalizowane na pierwszym piętrze.
Elementy programu nie wymagające dostępu do elewacji umieszczono wewnątrz bryły, a ich naturalne oświetlenie zapewniono z góry, poprzez świetliki. Na tej kondygnacji przewidziano również bardzo długie blaty robocze z możliwością podpięcia laptopów. Dzięki wprowadzeniu naturalnego, zenitalnego oświetlenia, oraz dynamicznemu kształtowaniu ścian, korytarze szkolne stały się przestrzeniami przyjaznymi, otwartymi i pełnymi życia.
Piętro trzecie – to przedmioty ogólnokształcące, kilkadziesiąt sal zajęć indywidualnych, szkolne centrum multimedialne, zorganizowane przestrzenie wspólnej pracy i oczekiwania dla uczniów, oraz… drzewo i trawa!
Tak, tu można usiąść na trawie! Szkoła wreszcie odkrywa przed nami głęboko skrywaną tajemnicę – wewnętrzne patio. Zieloną oazę – miejsce wyjątkowe, jasne i o przyjaznej skali. To muzyczne podwórko, celowo ukształtowano w sposób tarasowy. Wycofanie elewacji kolejnej kondygnacji, oraz odgięcie szklanych tafli fasad korytarzy, powiększa kadr na niebo. To główna przestrzeń rekreacji. Tu można zaczerpnąć świeżego powietrza, odetchnąć. Dzięki całkowitemu wyizolowaniu od miejskiego hałasu, to również doskonałe miejsce na niewielkie, plenerowe koncerty i próby. Bez tego muzycznego ogrodu, program funkcjonalny szkoły byłby niepełny.
Piętro ostatnie, to kolejne kilkadziesiąt sal zajęć indywidualnych i ćwiczeń, zorganizowanych wokół centralnego patia i dostępnych z tej kondygnacji tarasów, będących „piątą elewacją” budynku.
Akustyka, a podstawowe decyzje projektowe
Budynek jest masywną, szczelną bryłą, wyizolowaną od czynników zewnętrznych. Wszelkie rozwiązania projektowe podporządkowane są wysokim wymogom akustycznym:
– usytuowanie sal koncertowych wewnątrz bryły budynku
– zapewnienie niezbędnych kubatur dla głównych sal muzycznych i organowych
– okna dwukomorowe akustyczne – czyli zamknięte w pełnej ramie tafle szklane, bez możliwości otwierania.
Tylko ze względów użytkowych i dla komfortu uczniów i nauczycieli wyposażono je w podwójne okiennice akustyczne. Taki zestaw, po zamknięciu, zapewnia całkowitą izolację akustyczną, a jednocześnie pozostawia użytkownikowi swobodę otwarcia okiennicy. Tak rozwiązany zestaw okienny gwarantuje również ograniczenie emisji dźwięku na zewnątrz budynku
– patio zamknięte we wnętrzu bryły
– nierównoległe ściany wszelkich sal muzycznych, oraz wyposażenie ich w skośne sufity akustyczne
– wysokiej klasy izolacja akustyczna, pomiędzy pomieszczeniami (w koncepcji zabezpieczono 40cm grubości, w szczególności dla bloku perkusji
Materiały i kolorystyka
Z zewnątrz szara skromna cegła, gdzieniegdzie mieniąca się wątkiem ażurowym, a w innym miejscu pełnym. Jej odcień jest ciepły, melanżowy, lekko zróżnicowany – nawiązuje do kolorystyki sąsiednich kamienic.
W szczelnym murze cegieł, jakby przypadkowo porozrzucane są wielkie okna, z refleksyjnymi szybami, oprawione duże drewniane kadry w kolorze mahoniu. Ten kolor to zapowiedź tego, co pojawi się we wnętrzu. To kolor wielu instrumentów. Pootwierane, gdzieniegdzie, okiennice migoczą na elewacji dodając jej dynamiki i życia.
„Muzyczne” drewno jest elementem spajającym przestrzenie, o różnych nastrojach i kolorystyce. Od elewacji, poprzez obudowę głównej klatki schodowej, otoczenie sceny w dużej sali koncertowej, wreszcie wykończenie glifów okien i okiennic, oraz blaty robocze na korytarzach i podłogi sal muzycznych.
Ten naturalny materiał skontrastowany jest z jasnym architektonicznym betonem, występującym w częściach wspólnych budynku, czasami „przetartym” lekkim nowoczesnym kolorem – ciepłym żółcieniem, czy głębokim fioletem. Poza tymi elementami życie i kolor do wnętrz wnoszą sami użytkownicy.
Zastosowane technologie i rozwiązania techniczne
Budynek jest nowoczesną maszyną, która kumuluje i odzyskuje energię ze wszelkich możliwych źródeł, aby minimalizować koszty utrzymania. Przewidziano ponadnormową izolację ścian zewnętrznych budynku (20cm wełny mineralnej), zastosowano dwukomorowe okna i ich ilość wyważono, ze względu na akustykę, naświetlenie, oraz straty ciepła. Wewnątrz zastosowano wydajną i cichą wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną z rekuperacją. Nawiew świeżego powietrza w sali koncertowej i teatralnej zrealizowano pod podestami widowni. Centralną wentylatornię, oraz wszystkie pomieszczenia techniczne i technologiczne zlokalizowano w garażu podziemnym, aby uniknąć dodatkowych kubatur i hałasu na dachu budynku.
W większości przestrzeni przewiduje się ogrzewanie podłogowe, jednak pod uwagę należy wziąć również możliwość ogrzewania i chłodzenia napromiennikami sufitowymi, lub instalacją grzewczo-chłodzącą ukrytą w płytach do zabudowy G-K.
Ponadto cały budynek zaprojektowano w trwałych i naturalnych materiałach (drewno, beton, wełna mineralna, cegła), co w wieloletniej perspektywie pozwala zminimalizować koszty doraźnych napraw i ewentualnych remontów.
Zobacz: I Nagroda w konkursie na Zespół Szkół Muzycznych w Poznaniu!
