Konkurs na opracowanie koncepcji zagospodarowania przestrzennego Placu Narutowicza w Warszawie.
Wyróżnienie
Projekt: JEDEN DO JEDEN Grupa Projektowa
Data: Maj 2013
Lokalizacja: Warszawa
Zespół autorski: mgr inż.arch. Magdalena Ziajska, mgr inż.arch. Michał Golusiński, mgr inż.arch. Jakub Stroiński, mgr inż.arch. Karolina Grzęda, mgr inż. arch. Agata Zych
Cel
Celem projektu było powiązanie funkcji komunikacyjnej oraz rekreacyjnej placu tak, aby stworzyć centralną przestrzeń publiczną rozumianą jako miejsce spotkań ludzi, dostępną, przyjazną i atrakcyjną poprzez zróżnicowane funkcje jej towarzyszące przy jednoczesnym podkreśleniu walorów urbanistycznych istniejącego, w części zaburzonego, układu kompozycyjnego.
W konsekwencji głównym dążeniem było odwrócenie hierarchii ważności użytkowników placu, gdzie pieszy zyskałby rangę uprzywilejowaną.
Rozwiązania przestrzenne
Głównym działaniem idącym w tym kierunku jest stworzenie zintegrowanego centrum komunikacji publicznej i równoległe usunięcie z placu samochodowego ruchu tranzytowego tak, by maksymalnie uwolnić przestrzeń dla pieszych.
Kolejnym ważnym elementem projektu jest wprowadzenie nowej zabudowy łączącej łukiem ulice Słupecką i Barska. Dokonany w ten sposób podział placu na dwie przenikające się przestrzenie o funkcji komunikacyjnej i rekreacyjnej zapewni czytelny kształt tej pierwszej oraz kameralność drugiej. Planowana zabudowa przecinana pasażami biegnącymi wzdłuż promieniście rozłożonych osi ulic i ciągów pieszych oraz otwartymi ażurowymi parterami, będzie stanowić kumulację funkcji przeznaczonych dla rozmaitych aktywności ożywiających plac o różnych porach dnia. Takie ukształtowanie zabudowy pozwala stworzyć przenikające się przestrzenie o odmiennym charakterze: przestrzeń ogrodów rekreacyjnych i placu komunikacji publicznej.
Budynki będą pełniły dodatkowo rolę przegrody izolującej zabudowę mieszkaniową od węzła komunikacyjnego.
Ciąg zabudowy przerwany jest na osi ulicy Uniwersyteckiej. Powstały w ten sposób skwer jest punktem zwornym w kompozycji całego założenia. Tam też usytuowano pomnik Narutowicza. Stoi on jednocześnie wśród kameralnej zieleni parku jak i na eksponowanej osi widokowej, podkreślonej trzema fontannami na głównej płycie placu przy centrum komunikacyjnym.
Rozwiązania funkcjonalne
Dominująca wokół placu zabudowa mieszkaniowa zyskuje przestrzeń do rekreacji w obrębie zieleni parkowej wzdłuż ulicy Akademickiej. Park jest wzbogacony o ciek wodny będący zbiornikiem wody deszczowej z dachów projektowanych budynków. Otulina zieleni tworzy strefę o przyjaznym mikroklimacie poprawiającym komfort życia okolicznych mieszkańców.
Ważnym obiektem przy placu jest Dom Akademicki. Przestrzeń parku będzie służyć również studentom. W jej ciągu przewiduje się usytuowanie zarówno placu zabaw, miejsca spotkań seniorów, stołów do gry w szachy, siłowni terenowej, jak również placyku spotkań studentów na osi łączącej akademik z centrum komunikacyjnym. W pobliżu planuje się także otwartą przestrzeń do ekspozycji sztuki.
Główne zagęszczenie nowych funkcji przewiduje się w projektowanym ciągu zwartej zabudowy. Budynek oraz jego otoczenie, dzięki zróżnicowanemu programowi, powinny tętnić życiem przez większość dnia do późnego wieczora. Parter budynku przy skwerze Narutowicza pozostanie otwarty, co umożliwi korzystanie z jego przestrzeni przez przechodniów w czasie niepogody.
Miejscem do którego wiodą zbiegające się osie ciągów pieszych jest centrum komunikacji publicznej: tramwajów, autobusów i metra, zlokalizowane w pobliżu dominanty w postaci wieży kościoła.
Rozwiązania komunikacyjne
Syntezą działań porządkujących funkcjonowanie węzła komunikacji publicznej jest zintegrowanie przystanków autobusowych i tramwajowe na płycie placu oraz połączenie ich tunelem podziemnym z projektowaną nieopodal stacją metra.
Zakłada się ponadto budowę tunelu samochodowego pod płytą placu, wprowadzając dwukierunkowy, tranzytowy ruch bezkolizyjny ulicą Grójecką. Zostają przy tym zachowane trzy pasy ruchu w każdym kierunku. Działanie to znacznie redukuje zapotrzebowanie na przestrzeń dla komunikacji kołowej, ograniczając jednocześnie emisję hałasu.
Ruch lokalny kołowy jest zaprojektowany jako jednokierunkowy w formie ringu, prowadzony ulicami Słupecką, Kaliską, Barską i przez plac wzdłuż pierzei nowo projektowanej zabudowy. Ring łączy ulice Grójecką i Filtrową oraz uliczki lokalne kwartałów po zachodniej stronie placu.
Ponadto żeby ograniczyć tranzyt pośredni, ruch napływający z ulicy Filtrowej jest przeprowadzony ulicami Raszyńską i Niemcewicza do ulicy Grójeckiej. Dzięki tym działaniom tranzyt większy i mniejszy jest rozwiązany poza płytą placu, co pozwala go odzyskać dla przechodniów, rowerzystów i mieszkańców, a także dla nowej zabudowy wzbogacającej program funkcjonalny placu i koncentrującej ruch pieszy wokół niej.
Podobnemu celowi służy redukcja pętli tramwajowej, polegająca na ograniczeniu ilości torów odstawczych i zlokalizowanie wszystkich peronów na osi ul. Grójeckiej w jednym miejscu. Zachowana zostaje dotychczasowa funkcjonalność węzła z wydzieleniem toru do skrętu w
ul. Filtrową, utrzymaniem pętli do zawracania i toru odstawczego.
Komunikacja autobusowa jest połączona z tramwajową od
ul. Niemcewicza do ul. Wawelskiej poprzez wspólną trasę przejazdu i przystanki na osi Grójeckiej. Zapewniono możliwość zawracania dla autobusów na placu.
Parkingi istniejące są przearanżowane i uporządkowane wzdłuż ulic. Dodatkowe miejsca parkingowe zlokalizowano wzdłuż ulicy Grójeckiej nad zjazdem do tunelu. Ponadto pod projektowanymi budynkami powstaje na placu parking podziemny, który w części może służyć do zaspokojenia potrzeb parkingowych sąsiednich budynków.
Opis działań projektowych w odniesieniu do uwarunkowań wynikających z ochrony dziedzictwa kulturowego obszaru
Modernistyczny, historyzujący Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny jest dominantą przestrzenną i architektoniczną na placu. Jego wieża zamyka osie widokowe ulic Filtrowej, Uniwersyteckiej oraz deptaku na ulicy Supińskiego, tworzące charakterystyczny gwiaździsty układ.
Projektowana kompozycja urbanistyczna zachowuje i podkreśla radialny układ ulic zbiegających się na placu. Jest on osnową, na której rozpięto łuk pomiędzy ulicami Barską i Słupecką. Istniejący narożnik Filtrowej i Grójeckiej jest wytyczną do geometrii proponowanych uzupełnień tkanki przestrzennej. W ten sposób projekt nawiązuje do przedwojennych założeń planistycznych, które przewidywały podobny układ zabudowy.
O ile w dawnych założeniach pomiędzy pierzeją tak ukształtowanej zabudowy a ulicą Uniwersytecką miały być zwarte kwartały, to w niniejszym projekcie przewiduje się w tym pasie teren zielony. Projekt uwzględnia zachowanie większości istniejących cennych drzew, dopełniając je nowymi nieregularnymi nasadzeniami tworzącymi szeroki pas zieleni parkowej wzdłuż ulicy Uniwersyteckiej. W ten sposób powstanie zielona strona placu – Ogrody Narutowicza.
Opis działań zmierzających do uzyskania stanu docelowego
W związku z planowaną budową nitki metra przebiegającej przez północny narożnik Placu Narutowicza można przewidzieć dwa scenariusze budowy tunelu. Pierwszy zakłada realizację tych inwestycji równolegle. Wtedy budowa realizowana byłaby metodą odkrywkową. W drugim przypadku, jeśli metro miałoby powstać w późniejszym czasie, jego budowa byłaby wykonana metodą górniczą.
Budowa tunelu umożliwi kolejno realizację przebudowy innych elementów komunikacji: dróg lokalnych na placu oraz przebudowę pętli tramwajowej, a także stworzenie centrum komunikacyjno – przesiadkowego.
Sprzedaż miejsca pod budowę obiektów o charakterze komercyjno – usługowym, umożliwi częściowe zbilansowanie nakładów poniesionych na inwestycje infrastrukturalne. Realizacja tych obiektów będzie jednocześnie stanowiła finalizację działań w zakresie uzupełnienia tkanki urbanistycznej.
Nasadzenia uzupełniające w obrębie parku, projekt zieleni niskiej oraz klombów, a także wykonanie prac związanych z wykończeniem i zagospodarowaniem terenu będą stanowiły końcowy etap planowanych inwestycji.
