Muzea to wyjątkowa kategoria obiektów architektonicznych. Pełnią odpowiedzialną rolę w kulturze – upamiętniają ważne historyczne wydarzenia, stanowią współczesne pomniki pamięci, prezentują w nowoczesny sposób historyczne eksponaty, czy też edukują i poszerzają nasze horyzonty w dziedzinie sztuki. Po udanej realizacji wiele z nich pełni rolę ikony – charakterystycznego budynku, przyciągającego do miasta turystów z innych regionów. Na przestrzeni ostatnich lat w Polsce zrealizowanych zostało wiele obiektów na światowym poziomie. Prezentujemy kilka z nich. Zachęcamy do inspirującej lektury, a przede wszystkim polecamy wszystkim zwiedzanie poszczególnych obiektów i doświadczanie „na żywo”.
Zdjęcie: Juliusz Sokołowski
Zdjęcie: Juliusz Sokołowski
Zdjęcie: Juliusz Sokołowski
Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie
Projekt: Robert Konieczny – KWK Promes
Centrum Dialogu Przełomy to nowy oddział Muzeum Narodowego w Szczecinie. Obiekt zrealizowany został na podstawie projektu będącego kontynuacją zwycięskiej pracy konkursowej Roberta Koniecznego oraz zespołu pracowni KWK Promes z 2009 roku. „Przełomy” to intrygujące połączenie miejskiego placu oraz nowoczesnego budynku podziemnego z ekspozycją. Muzeum opowiada historię Szczecina oraz pokazuje ważne dla miasta wydarzenia po 1945 roku. Obiekt otwarto dla zwiedzających na początku 2016 roku.
Szczeciński obiekt doceniono nie tylko w Polsce, ale został również dostrzeżony przez krytyków na całym świecie. Przełomy zdobyły prestiżową nagrodę European Prize for Urban Public Space 2016 przyznawaną dla najlepszych europejskich przestrzeni publicznych, a kilka miesięcy później zwyciężyły na World Architecture Festival 2016 w Berlinie, gdzie obiekt wybrano najlepszym budynkiem świata. Nagroda World Building of the Year 2016 trafiła do Polski po raz pierwszy. Centrum Dialogu zdobyło także Nagrodę Architektoniczną Polityki 2016 roku przyznawaną dla najlepszych obiektów w Polsce.
Budynek zlokalizowany jest w centrum miasta, tuż obok Filharmonii Szczecińskiej im. Mieczysława Karłowicza, zdobywcy I Nagrody im. Miesa van der Rohe w 2015 roku. Oba budynki – Centrum Dialogu Przełomy oraz Filharmonia Szczecińska – świetnie razem współgrają tworząc nowoczesną przestrzeń miejską. Szczecin natomiast, dzięki odważnym pomysłom architektów zyskał nie tylko rozgłos, ale przede wszystkim przyjazne mieszkańcom miejsce, znane już w całej Polsce.
Zobacz więcej: Centrum Dialogu Przełomy najlepszym budynkiem na świecie 2016 roku
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie
Projekt: Rainer Mahlamaki | Lahdelma & Mahlamäki Architects
Współpraca: Kuryłowicz & Associates
Muzeum Historii Żydów Polskich zrealizowane zostało na podstawie projektu Rainera Mahlamäki z fińskiej pracowni Lahdelma & Mahlamäki Architects, opracowanego we współpracy z czołową polską pracownią – Kuryłowicz & Associates. Zwycięską koncepcję konkursową jury wyłoniło w międzynarodowym konkursie architektonicznym rozstrzygniętym w 2005 roku.
Obiekt, zlokalizowany w centrum Warszawy, w miejscu dawnej dzielnicy żydowskiej, przedstawia historię Żydów na terenach Polski. Muzeum opisuje nie tylko fakty historyczne z okresu II Wojny Światowej, ale pokazuje także ich wpływ na polską naukę i kulturę.
Program funkcjonalny obiektu tworzą m.in przestrzenie ekspozycyjne dla wystaw stałych i czasowych, wielofunkcyjna sala audytoryjna, kinowa i koncertowa, sale warsztatowe i projekcyjne oraz funkcje uzupełniające jak sklep muzealny, kawiarnia czy restauracja.
Warszawskie muzeum zdobyło wiele nagród i wyróżnień. Budynek zdobył Nagrodę Roku SARP oraz Nagrodę Stowarzyszenia Architektów Polskich za Najlepszy Obiekt Architektoniczny wzniesiony ze środków publicznych w 2013 roku. Muzeum POLIN zdobyło także w 2014 roku najważniejsze wyróżnienie w Finlandii – Nagrodę „Finlandia Prize for Architecture” przyznawaną przez Fińskie Stowarzyszenie Architektów.
Zobacz więcej: Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie
Zdjęcie: Tomasz Kurek
Zdjęcie: Tomasz Kurek
Zdjęcie: Tomasz Kurek
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
Projekt: STUDIO ARCHITEKTONICZNE „KWADRAT” Jacek Droszcz
Koncepcja Muzeum II Wojny Światowej wyłoniona została w wyniku międzynarodowego konkursu architektonicznego, na który nadesłano około 130 prac z ponad 30 krajów, rozstrzygniętego we wrześniu 2010 roku. Jury konkursu wybrało jeden z najbardziej śmiałych, odważnych i ryzykownych pomysłów – przepełniony symboliką projekt Studia Architektonicznego Kwadrat. Koncepcja architektów z Gdyni zapowiadała powstanie czegoś charakterystycznego i zapamiętywalnego. Dziś obiekt aspiruje do miana współczesnej ikony miasta.
Forma obiektu jest uzewnętrznieniem emocji, jakie wywołał u autorów temat Konkursu – zewnętrznym wyrazem uczuć, które przeżywa każdy człowiek porażony ogromem tragedii będących wynikiem wojny.
„Nasze Muzeum jest niemym projektem a jednak krzyczącym głośno w głowach i sumieniach ludzi. Gdańsk, jako miasto portowe, jest „korytarzem” wymiany myśli i poglądów ludzi. Ma więc wielki potencjał przekazywania wartości humanistycznych, w tym także tych antywojennych” – opowiadają autorzy projektu, architekci ze studia Kwadrat.
Ma to być Muzeum opowiadające nie tylko o historii, ale także oddziaływujące na teraźniejszość i przyszłość, poprzez antywojenny wydźwięk organizowanych wystaw i seminariów. Symbolicznym wyrazem związków przeszłości z teraźniejszością i przyszłością jest przestrzenny podział Muzeum na trzy strefy: Przeszłość – podziemie, Teraźniejszość – plac wokół obiektu, Przyszłość – nowoczesna w formie dominanta z punktem widokowym.
Zobacz więcej: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku – współczesna ikona projektu Studia Architektonicznego Kwadrat
Muzeum Polaków ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej
im. Rodziny Ulmów w Markowej
Projekt: Mirosław Nizio | Nizio Design International
Muzeum Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej to pierwsza w Polsce instytucja upamiętniająca Polaków, którzy nieśli pomoc Żydom. Wcinającą się w ziemię ascetyczną bryłę muzeum wraz z ukrytą w jej wnętrzu ekspozycją zaprojektowała pracownia Nizio Design International. Muzeum zostało otwarte 17 marca 2016 roku.
W kompozycji założenia muzealnego nie tylko forma, ale też wszystkie inne jej elementy jak tekstura i materiał mają wyrażać treści związane z przesłaniem muzeum. Zastosowano tu minimalistyczne, abstrakcyjne formy architektoniczne, które wywołują w zwiedzających określone odczucia. Ascetyczna bryła budynku przywodzi na myśl dom. Symboliczna wizja domu, który kojarzy się z miłością i bezpieczeństwem została przez projektantów zderzona z formami kompozycyjnymi wyrażającymi niepokój i zagrożenie. Żelbetowy budynek ma elewacje obłożone kortenem, czyli blachą, która poprzez korozję zmienia swój wygląd, ukazując upływ czasu. Zagłębiona w teren bryła i zastosowane materiały sprawiają, że budynek wtapia się w otoczenie i zespala się z nim. Wpisując się w kontekst miejscowości i szeroko pojmowanej historii, przypomina zwiedzającym dzieje i życie przedwojennej Markowej. Odnosi się on nie tylko do czasów Shoah, ale też ukazuje niezmienną postać trwania, mimo przeciwności losu i historii.
Budynek Muzeum powstał na placu przy głównej drodze przebiegającej przez Markową i upamiętnia wydarzenia z 24 marca 1944 roku. Podczas II wojny światowej w Markowej hitlerowscy żandarmi rozstrzelali Wiktorię i Józefa Ulmów, szóstkę ich dzieci oraz ukrywane przez nich żydowskie rodziny. W 1995 roku izraelski instytut Yad Vashem przyznał Ulmom tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.
Zobacz więcej: Muzeum Polaków ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Brama Poznania ICHOT
Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego
Projekt: Ad Artis Architects
Brama Poznania ICHOT, czyli Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego, przedstawia odwiedzającym dziedzictwo Ostrowa Tumskiego, którego historia jest ważna i istotna nie tylko dla Poznania, ale również całej Polski. Obiekt zrealizowany został na podstawie projektu krakowskiej pracowni Ad Artis Architects – Emerla, Jagiełłowicz, Wojda. Opracowanie koncepcji ekspozycji multimedialnej jest dziełem belgijskiej firmy Tempora z Brukseli.
Instytucja, odwołując się do ponad tysiącletniej historii poznańskiej Wyspy Katedralnej odkrywa przed zwiedzającymi miejsce narodzin polskiej państwowości. Stanowi ona przykład nowatorskiego nie tylko w skali miasta, ale i kraju myślenia o muzealnictwie, architekturze, przestrzeni publicznej i życiu lokalnej społeczności.
Brama Poznania nie jest tradycyjnym muzeum, lecz dynamiczną instytucją kultury, która doskonale wpisuje się w historyczną tkankę miasta. Stworzyła ona wokół siebie przestrzeń, która w naturalny sposób przyciąga ludzi, stając się miejscem twórczych działań, spotkań i wypoczynku.
Obiekt zlokalizowany jest w najstarszej części miasta, nad Cybiną, w sąsiedztwie dwóch historycznych dzielnic: Ostrowa Tumskiego i Śródki. Kompleks jej obiektów to nowo wybudowany minimalistyczny w formie budynek główny i zrewitalizowana Śluza Katedralna (pozostałość zachowanych na Ostrowie Tumskim umocnień z czasów panowania pruskiego). Łączy je symbolicznie kładka nad rzeką. Budynek główny przecięty jest w połowie szczeliną, która w ciekawy sposób kadruje widok na najstarszą w Polsce katedrę.
Zamysłem twórców tego wyjątkowego Centrum było takie zaprezentowanie dziedzictwa Ostrowa Tumskiego i pierwszych świadectw polskiej państwowości, by zachęcić zwiedzających do bliższego przyjrzenia się wyspie i jej zabytkom. Ekspozycja Bramy Poznania to multimedialna i interaktywna opowieść, która przygotowuje odbiorcę do samodzielnego poszukiwania i interpretacji śladów przeszłości w realnej przestrzeni Wyspy Katedralnej.
Zobacz więcej: Brama Poznania ICHOT – Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego
Źródło (opis): www.bramapoznania.pl
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Muzeum Katyńskie w Warszawie
Projekt: BBGK Architekci
Współpraca: Krzysztof Lang, Jerzy Kalina
Muzeum Katyńskie otwarto w 2015 roku, w rocznicę napaści sowieckiej na Polskę. Obiekt, poświęcony ofiarom zbrodni katyńskiej, zrealizowany został na podstawie projektu pracowni BBGK Architekci. Pracownia, we współpracy z Krzysztofem Langiem oraz Jerzym Kaliną, wygrała ogólnopolski konkurs architektoniczny na opracowanie koncepcji programowo-przestrzennej Muzeum Katyńskiego w budowli i otoczeniu kaponiery w Cytadeli Warszawskiej, rozstrzygnięty w 2010 roku.
Muzeum ma formę parku, zaplanowane z poszanowaniem zlokalizowanych w najbliższym sąsiedztwie zabytkowych obiektów – przedstawia odwiedzającym historię, poprzez doświadczanie kolejnych, symbolicznych przestrzeni, które budują kubaturę całego założenia.
Obiekt zdobył Nagrodę Stowarzyszenia Architektów Polskich za Najlepszy Obiekt Architektoniczny wniesiony ze środków publicznych oraz znalazł się w ścisłym zestawieniu 5 finalistów prestiżowego konkursu o Nagrodę im. Mies’a van der Rohe.
Zobacz więcej: Muzeum Katyńskie w Warszawie
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Nowe Muzeum Śląskie w Katowicach
Architektura: Riegler Riewe Architekten
Nowe Muzeum Śląskie w Katowicach otwarto dla odwiedzających w 2015 roku.. Projekt rewitalizacji zabytkowych obiektów dawnej kopalni węgla kamiennego „Katowice” opracowało studio Riegler Riewe Architekten, austriacka pracownia z biurami w Katowicach oraz Berlinie. Realizacja jest kontynuacją zwycięskiej pracy konkursowej z 2007 roku.
Idea projektu architektów polegała na rewitalizacji oraz konserwacji zabytkowych budynków i maszyn usytuowanych na terenie dawnej kopalni oraz stworzeniu przestrzeni ekspozycyjnej przy minimalnej ingerencji w otoczenie.
W nawiązaniu do pierwotnych funkcji obiektu, najważniejsza funkcja Nowego Muzeum Śląskiego – przestrzeń wystawowa – została zlokalizowana pod ziemią. Na powierzchni ziemi widoczne są prostopadłościenne, szklane pawilony mieszczące funkcje administracyjne oraz doświetlające podziemne przestrzenie muzealne. Nowoczesne i minimalistyczne obiekty tworzą ciekawy dialog z zabytkowymi budynkami. W skali urbanistycznej usytuowanie nowych pawilonów zakładało wykreowanie nowego systemu ścieżek i placów między budynkami tworząc publiczny, zielony skwer – przestrzeń rekreacyjną dla odwiedzających muzeum.
Zobacz więcej: Nowe Muzeum Śląskie w Katowicach
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Zdjęcie: Piotr Krajewski
Muzeum Tadeusza Kantora i ODSTK Cricoteka w Krakowie
Projekt: nsMoonStudio + Biuro Architektoniczne Wizja
Muzeum Tadeusza Kantora i Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora w Krakowie to intrygujący obiekt. Budynek zrealizowany został na podstawie projektu Konsorcjum biur projektowych IQ2 (Biuro Architektoniczne Wizja oraz nsMoonStudio). Zwycięski zespół wyłoniony został w ogólnopolskim konkursie architektonicznym rozstrzygniętym w 2006 roku.
Obiekt poświęcony jest twórczości Tadeusza Kantora, znanego polskiego malarza, reżysera i scenografa teatralnego. W nowym muzeum zaprojektowano sale ekspozycyjne i edukacyjne oraz przestrzeń służącą organizacji wydarzeń artystycznych.
Zwycięski koncept opiera się na architektonicznej interpretacji idei ambalażu Tadeusza Kantora, polegającej na opakowaniu i zakryciu przedmiotów codziennego użytku. Nawiązując do tej idei – w przestrzeń nowego budynku wkomponowano zabytkowy obiekt elektrowni. Nowe Muzeum ma kształt potężnej ramy o wysokości 15 metrów, która opiera się na betonowych filarach. Elewacje muzeum pokryte zostały blachą kortenowską, nawiązując do postindustrialnego charakteru tej części Krakowa.
Obiekt jest jednym z najbardziej charakterystycznych budynków zlokalizowanych na Bulwarach Wiślanych.
Zobacz więcej: Muzeum Tadeusza Kantora i ODSTK Cricoteka w Krakowie
Zdjęcie: Archifolio | Tomasz Zakrzewski
Zdjęcie: Archifolio | Tomasz Zakrzewski
Zdjęcie: Archifolio | Tomasz Zakrzewski
Muzeum Ognia w Żorach
Autorzy: OVO Grąbczewscy Architekci
Muzeum Ognia to budynek, który poprzez swoją architekturę oraz mieszczącą się w nim multimedialną ekspozycję próbuje zinterpretować i zanalizować zjawisko ognia w aspekcie naukowym, kulturowym, społecznym i artystycznym. Obiekt zrealizowany został na podstawie projektu pracowni OVO Grąbczewscy Architekci.
„Szczerze mówiąc, ostateczna funkcja budynku powstała później niż jego forma. Postawione przed nami zadanie projektowe było następujące: stworzyć budynek, który będzie stanowił wizytówkę Żor, stanie się symboliczną bramą do miasta i będzie służył jego promocji.” – opowiada jeden z autorów projektu budynku Muzeum Ognia.
Działka leżąca przy wjeździe do miasta z drogi krajowej była świetnie wyeksponowana, ale trudna do zabudowy z uwagi na przecinające ją liczne magistralne sieci uzbrojenia oraz słabą nośność gruntu. Po nałożeniu na siebie wszystkich stref ochronnych, które trzeba było pozostawić niezabudowane – architekci otrzymali nieregularny kształt na pierwszy rzut oka uniemożliwiający sensowne rozplanowanie budynku. Dopiero analiza nazwy i historii miasta Żory pomogła architektom znaleźć rozwiązanie.
Okazało się, że źródłosłów nazwy miasta, oznaczający „żar”, „pogorzelisko” nie jest przypadkowy. Podobnie jak inne słowiańskie miasta i osady o podobnej genezie nazwy (Praha, Praga, Żar) Żory powstały na miejscu wypalanego lasu.
Zobacz więcej: Muzeum Ognia w Żorach – ciekawa historia projektu pracowni OVO Grąbczewscy Architekci
Zdjęcie: P. Piątek
Zdjęcie: P. Piątek
Zdjęcie: P. Piątek
Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
Autorzy: Pysall.Ruge Architekten oraz Bartłomiej Kisielewski
Realizacja budynku Muzeum Lotnictwa Polskiego jest efektem międzynarodowego konkursu architektonicznego zorganizowanego w 2005r. Na terenie należącym do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, powstał nowy wielofunkcyjny budynek główny, będący wizytówką całego kompleksu muzeum. Autorami projektu jest zespół Pysall.Ruge Architekten oraz Bartłomiej Kisielewski (od 2009 współwłaściciel Horizone Studio). Jego oficjalne otwarcie miało miejsce 18 września 2010r.
Projekt Muzeum Lotnictwa był wielokrotnie publikowany w prasie i pokazywany na wystawach w Polsce i zagranicą. Budynek MLP zdobył nagrodę im. J.Bogdanowskiego na najlepszy obiekt zrealizowany w Krakowie w 2010r. oraz był nominowany do najważniejszej europejskiej nagrody architektonicznej Mies van der Rohe Award 2011. W 2012r. obiekt zdobył główną nagrodę Cemex Building Awards i został uznany za najlepszy budynek użyteczności publicznej na świecie wykonany z betonu architektonicznego.
Nowy budynek Muzeum Lotnictwa w Krakowie w symboliczny i jednocześnie atrakcyjny sposób łączy w sobie niemal wszystkie typologiczne i ideowe cechy tego miejsca, a więc samą istotę latania, atmosferę i strukturę lotniska oraz fascynację historią techniki. Jego forma jest z jednej strony kontynuacją, a z drugiej modyfikacją modułu podstawowego, jakby wciętą i złożoną niczym kartka papieru, z której miał powstać samolot. Swym odlanym w betonie, a mimo to lekkim jak wiatrak kształtem, przypomina potężne trójkątne śmigło.
Zobacz więcej: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
