Konkurs na opracowanie koncepcji architektoniczno-urbanistycznej wielofunkcyjnego obiektu użyteczności publicznej Miejskiej Biblioteki Publicznej i Urzędu Miejskiego w Czechowicach-Dziedzicach.
II Nagroda
Projekt konkursowy: NOVAstudio
Data: Kwiecień 2013
Lokalizacja: Czechowice-Dziedzice
Zespół autorski: arch. Paweł Gałeczka, arch. Kamila Cieśla-Gałeczka, arch. Klaudiusz Angerman, arch. Monika Nowak
Obszar opracowania o powierzchni ok 2,1 ha położy jest w strefie śródmiejskiej Czechowic – Dziedzic, w odległości ok. 1 km od rynku miasta. Obszar opracowania, mimo bliskości strefy centrum, ze względu na otaczającą go zabudowę i jej charakter, trudny jest do odczytania jako strefa śródmiejska. Zabudowa mieszkaniowa (w przeważającej większości jednorodzinna) i niska zabudowa usługowa, które sąsiadują z terenem opracowania z jednej strony, z drugiej zaś sąsiedztwo zabudowy wielkogabarytowej jak nowopowstające Centrum Handlowe „Stara Kablownia”, wpływają negatywnie na układ przestrzeni, mimo zachowania wytycznych miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Powodem tego jest znacząca różnica wysokości pomiędzy zabudową mieszkaniową a centrum handlowym oraz ich proporcjami kubaturowymi. Zespół projektowy zaproponował zatem, aby obiekty biblioteki i urzędu miasta stanowiły płynne przejście ze strefy zabudowy przemysłowej w obszar zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywności, tak charakterystycznej dla gmin miejsko – wiejskich podbeskidzka. Budowa centrum handlowo – usługowego w bezpośrednim sąsiedztwie przedmiotowego terenu, mimo wszystko aktywizuje obszar pod względem ekonomicznym i infrastrukturalnym, pozwalając na lokalizację wielofunkcyjnego obiektu użyteczności publicznej na terenie gminy. Działanie to spowoduje transformację terenu będącego przedmiotem konkursu w pełnowartościową przestrzeń publiczną, która w przyszłości wpłynie na rozwój miasta w kierunku zachodnim.
IDEA
Głównym zamierzeniem projektowym było utworzenie dwóch niezależnych obiektów, które dzięki swoim relacjom przestrzennym odczytywane będą jako jeden układ. Obiekty, dzięki zastosowanym na elewacjach materiałom, mają być symbolami miasta i regionu – Śląska i Podbeskidzia. Proste skojarzenia dotyczące Śląska – przemysł i cegła oraz Podbeskidzia kojarzonego z drewnem
i zabudową miejsko – wiejską, zostały w koncepcji konkursowej „przekute” w prostą elegancję architektoniczną. Przemysł zapałczany kojarzony z miastem zainspirował autorów koncepcji do abstrakcyjnego sposobu myślenia i w konsekwencji zastosowania „drewnianych zapałek” do zbudowania elewacji. Jak zabawa w układanie zapałek, poszukiwano detalu architektonicznego elewacji, zarówno w drewnie jak i cegle. Drewno zostało zaproponowane jako element wykończenia elewacji w budynku biblioteki, ponieważ pozyskiwana z drewna celuloza stanowi budulec książek. Cegła klinkierowa została zaproponowana jako budulec elewacji urzędu miasta. Funkcje administracyjne kojarzone z ładem, prawem, trwałością i niezmiennością, zostały „ubrane” w cegłę – symbol jakości budowli.
Założeniem projektowym w skali zagospodarowania terenu było uzyskanie wnętrza urbanistycznego, które pojawiło się w pierwszej kolejności dzięki układowi obiektów, a następnie dzięki układowi projektowanej zieleni. Uzyskana w części wschodniej strefa „miejskiej łąki”, od północy została osłonięta pasem wysokiej zieleni izolacyjnej, zaś od zachodu domknięta widokiem budynku urzędu miasta. Uzyskano w ten sposób subiektywne wnętrze urbanistyczne.
ZAGOSPODAROWANIE TERENU
Sposób zagospodarowania terenu oraz lokalizacji i ukształtowania projektowanych budynków został poddany analizie urbanistycznej. Wynikiem przeprowadzonych przemyśleń jest decyzja o lokalizacji dwóch obiektów nie połączonych ze sobą formalnie, jednak tworzących wspólną przestrzeń miejską. Obiekt CH Stara Kablownia jest dominującym obiektem w obszarze opracowania i jego lokalizacja miała wpływ na decyzje projektowe w pracy konkursowej. Obiekty zlokalizowane są wzdłuż ul. Legionów w linii, która stanowi przedłużenie zabudowy frontowej elewacji centrum handlowego. Ze względu na wytyczne konkursowe związane z możliwością etapowania inwestycji, autorzy przedstawiają rozwiązanie ułatwiające takie założenia. Mimo propozycji dwóch niezależnych obiektów, ich struktura przestrzenna i geometryczna (rzut kwadratu) powoduje, że obiekty odczytywane są w przestrzeni jako jeden układ. Zlokalizowanie obiektów na przedłużeniu linii CH wzdłuż ul. Legionów, pozwoliło na wygospodarowanie przed budynkami od strony zachodniej zielonego przedpola. Strefa ta zdaniem autorów stoi w opozycji do sposobu zagospodarowania terenu przed centrum handlowym w cześć zachodniej – parking kontra zieleń. Obiekty zostały oddalone od budynku centrum handlowego o ok.50 m w kierunku południowym, co pozwoliło na stworzenie przedpola/placu przed budynkami od strony północnej. Uzyskany w ten sposób plac został ukształtowany jako dwupoziomowy. Plac przyległy do nowopowstałej drogi (prostopadła do ul. Legionów) został ukształtowany na poziomie istniejącego chodnika, natomiast plac przed budynkami został obniżony o 105 cm. Zabieg ten jest świadomym kształtowaniem perspektyw i powala na pogłębienie odczucia wnętrza urbanistycznego.
Obsługa komunikacyjna została zapewniona poprzez istniejące zjazdy z nowopowstałej drogi wzdłuż północnej granicy opracowania oraz poprzez zaproponowany do przebudowania istniejący zjazd z ulicy Legionów. W celu wyeksponowania brył architektonicznych zdecydowano się na zlokalizowanie parkingu naziemnego za budynkami, od strony wschodniej. Zaprojektowano parking przewidziany na blisko 100 miejsc.
Sposób zagospodarowania i ukształtowania terenu obszaru opracowania zakłada wprowadzenie układu pasmowego i strefowanie funkcji. Pasmowy podział funkcji założono zarówno w kierunku północ-południe, jak i wschód–zachód. Celem tego zabiegu było wytworzenie wnętrz uranistycznych w ramach budynków i zaproponowanej zieleni.
Układ wschód – zachód przedstawia się następująco w kierunku od ul. Legionów:
- pas zieleni – skwer przed budynkami z niską zielenią ciętą geometrycznie
- pas budynków biblioteki i urzędu miasta – wytworzenie strefy o charakterze miejskiej przestrzeni publicznej; utworzenie placu przed budynkami jako przedpola – placu realizowanego na dwóch poziomach, połączonych ze sobą urbanistycznymi schodami
i pochylnią; wprowadzenie przed budynkiem biblioteki płytkiego zbiornika wodnego; lokalizacja stojaków na rowery w podcieniu w strefie urzędu miasta, oddzielenie poziomów placu przed budynkiem z wykorzystaniem gabionów, jako murów oporowych - pas parkingu,
Pas zieleni parkowej – tu wprowadzono podział na dwa rodzaje zieleni w układzie północ – południe; zieleń jako bufor wzdłuż nowopowstałej drogi od strony północnej oraz zieleń
o charakterze parkowym rekreacyjnym – łąka / trawnik; te dwa sposoby myślenia o zieleni zostały podkreślone poprzez wprowadzenie alei, która w osiowy sposób oddziela dwie funkcje zaproponowanej zieleni – izolacyjną i wypoczynkową; na zakończeniu osi zlokalizowano fontannę w postaci tryskaczy; zaproponowana łąka miejska została wyniesiona względem poziomu parkingu o 1,5m, dzięki czemu parking staje się „niewidoczny” z części parkowej; w strefie miejskiej łąki zaproponowano umiejscowienie geometrycznych mebli urbanistycznych; ścieżki piesze zaproponowano jako wykonane
z materiałów wodoprzepuszczalnych typu makadam.
ARCHITEKTURA
Budynek Biblioteki
Zaprojektowana została jako IV-kondygnacyjny budynek na planie kwadratu, z podziemną kondygnacją magazynowo-techniczną. Elewacja zachodnia budynku wzdłuż ul. Legionów, została zaprojektowana jako pełna, „zamykając” go w kierunku układu komunikacyjnego. „Otwarcia” w elewacji zaproponowano od strony północnej, południowej i wschodniej w kierunku tworzącego się dziedzińca pomiędzy budynkami. Przyziemie w całości zostało otwarte dla przechodniów i stanowi przedłużenie strefy publicznej placu przed budynkiem. Elewacje biblioteki to swoista zabawa
w układanie zapałek (symbol miasta), co zostało wyżej opisane w idei konkursu. Elementy na elewacji to proporcjonalnie powiększone „drewniane zapałki”, których konfiguracja i układy dają różne możliwości kompozycyjne, strukturalne. Główne wejście do biblioteki zlokalizowane jest
od strony północnej, pod nadwieszeniem bryły budynku. Strefa wejściowa do budynku rozpoczyna się już na alei, która wyznacza oś kompozycyjną wschód – zachód i przechodzi przed budynkiem biblioteki w plac.
Budynek Urzędu Miasta
Budynek urzędu miasta zaprojektowany został jako połączenie dwóch prostokątów w rzucie:
III-kondygnacyjnego od strony wschodniej i IV-kondygnacyjnego od strony południowej.
W niewielkiej podpiwniczonej strefie w części południowej budynku, zlokalizowano część archiwalną urzędu. W przyziemiu, we wschodnim ramieniu budynku, zaproponowano wycięcie
w bryle, które otwierają strefę dziedzińca na parking i dalej na park – miejską łąkę. W strefie tej zlokalizowano wejście do wschodniego ramienia budynku oraz stojaki rowerowe. Wejście główne do obiektu urzędu zlokalizowane zostało od strony północnej dziedzińca. Przyziemie obiektu stanowi przedłużenie strefy publicznej dziedzińca, zaś elewacje zachodnia i północna w parterze otwierają się na wnętrze uranistyczne. Strefa biura obsługi mieszkańca znajduje się w parterze południowego ramienia budynku. Elewacja budynku zaprojektowana została z cegły klinkierowej,
w układzie wiązań wozówkowych i główkowych. Z przyczyn ekonomicznych wiązanie główkowe zaproponowano na elewacjach szczególnie wyeksponowanych – elewacji urzędu od ul. Legionów
i od strony północnej nowopowstałej drogi. Kompozycja elewacji jest wynikową możliwości jakie daje sposób układania cegły.
