Koncepcja pawilonu z interaktywną elewacją to zwycięska praca w konkursie „Architektura w Nowej Skórze” organizowanym przez magazyn „Architektura & Biznes”. Zwycięski projekt opracowały Sylwia Kaszuba oraz Iwona Kościółek pod okiem dr inż. arch. Krzysztofa Kwiatkowskiego.
Projekt: System elewacji interaktywnej wraz z koncepcyjnym projektem architektonicznym pawilonu, jako jej przykładowe zastosowanie
Wyniki: Konkurs Architektura w Nowej Skórze
Zespół autorski: Sylwia Kaszuba, Iwona Kościółek
Konsultacje: dr inż. arch. Krzysztof Kwiatkowski
Przedmiot opracowania
Przedmiotem opracowania jest system elewacji interaktywnej wraz z koncepcyjnym projektem architektonicznym pawilonu, jako jej przykładowe zastosowanie.
Stan istniejący działki
Działka obejmuje niezabudowany teren znajdujący się przy ul. Krupniczej w Krakowie. Pawilon zaprojektowano w charakterze plomby pomiędzy dwoma budynkami: Domem Literatów Polskich, a Domem Józefa Mehoffera (gdzie obecnie znajduje się Oddział Muzeum Narodowego). Chodnik znajdujący się przy działce jest często uczęszczany przez studentów Akademii Górniczo Hutniczej oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stanowi on szlak komunikacyjny łączący miejsce zamieszkania studentów z uczelniami wyższymi oraz z rynkiem.
Idea i inspiracja
„Każde miejsce może zostać zapamiętane w jakimś stopniu, częściowo ze względu na jego wyjątkowość, częściowo zaś dlatego, że oddziałało na nasze ciała i wytworzyło wystarczająco dużo asocjacji, by zatrzymać je w naszych osobistych światach”
Body, Memory, and Architecture- Kent C. Bloomer, Charles W. Moore
W dzisiejszych czasach codziennie mamy styczność z nowoczesną kreacją architektoniczną, która zachwyca nas modernistycznymi bryłami i okazałymi elewacjami, jednakże czy samo oglądanie jej wystarczająco zaspokaja potrzebę doświadczenia architektury przez człowieka?
Wielowymiarowa materia architektury powinna być poznawana i doświadczana nie tylko jako obraz, ale jako wielozmysłowe przeżycie. Odbieranie przestrzeni przez użytkownika jest bowiem równie ważne jak i sama estetyka budynku. Dotyk uważany jest za matkę wszystkich zmysłów. Wyczuwa on strukturę materiału, wagę, opór, trójwymiarowość kształtów. Wrażenie dotyku jest jednym z bodźców na który każdy człowiek zareaguje w sposób bardzo indywidualny i wrażliwy.
Współcześnie na każdym kroku atakowani jesteśmy krzykliwymi obrazami. Różne techniki marketingowe zaczynają nami manipulować, rozpraszać nas, a my tracimy zdolność do refleksji, samodzielnego myślenia i doświadczania świata. Izolujemy się próbując ochronić resztki naszej tożsamości i wrażliwości przed tym atakiem. Zdominowanie współczesnej rzeczywistości przez percepcję wzrokową i spychanie pozostałych zmysłów na drugi plan powoduje zanik sensorycznych i zmysłowych jakości w otaczającej nas czasoprzestrzeni.
Rola architekta we współczesnym świecie polega na ponownym odnalezieniu drogi porozumienia, integracji człowieka z architekturą. W doświadczaniu architektury dochodzi do nawiązania relacji między nią, a człowiekiem; człowiek daje swoje emocje i przeżycia, a architektura udziela mu atmosfery, która stymuluje jego myśli i działania. W opisywanym projekcie kierowano się taką właśnie wizją architektury, odbieranej jako zintegrowana całość zachęcająca do poznania i doświadczenia jej, a nie jedynie podziwiania. Architektury, która cechuje się integralnością z człowiekiem- jej użytkownikiem, kreatorem i obserwatorem. Taka mediacja zawsze dokonuje się poprzez zmysły.
Zaprojektowany system elewacji w sposób dosłowny pozwala zbliżyć się do architektury, dotknąć jej, poczuć detale zaprojektowane z myślą o ludzkim ciele. Elewacja zachęca do integracji. Ucieleśnia myśl w działaniu, a nie jedynie daje jej wzrosnąć i zamyka ją w umyśle bez szansy na fizyczne zaistnienie w rzeczywistości. Wszystko to jest możliwe kiedy architekt uświadomi sobie jak wiele niewykorzystanych jeszcze środków wyrazu ma do dyspozycji.
Opracowana elewacja, w oparciu o Modulora (autorski kanon proporcji autorstwa Le Corbusiera) podzielona została na dwie części; aktywną i nieaktywną. Część aktywna zajmuje dolną partię elewacji do wysokości 2,26m, natomiast powyżej do wysokości 5,80m znajduje się część nieaktywna. Elewacja zrealizowana jest w formie dużej ilości rurek zamocowanych w ścianie. W jej dolnej części rurki są ruchome tzn. człowiek za pomocą dotyku może zmieniać ich położenie w ścianie w kierunku poziomym, a jednocześnie kształtować ją. Rurki można wpychać na drugą stronę ściany zarówno z zewnątrz jak i z wewnątrz pawilonu kształtując tym samym powierzchnię elewacji. Projektując takie założenie priorytetem było, aby człowiek mógł nie tylko zobaczyć architekturę, lecz aby również mógł ją poczuć, samodzielnie stworzyć oraz pozostawić po sobie ślad. Zostawić odcisk dłoni, ciała, emocji czy marzeń. Taka przestrzeń pozwala odkryć w sobie potencjał zmysłów oraz ukształtować wrażliwość na sztukę.
Bardzo ważne jest również myślenie o architekturze jako o organizacji przestrzeni życia człowieka, która powinna wyrażać dbałość o ład przestrzenny i środowisko naturalne(jedyne jakie mamy do dyspozycji). W myśl tego stwierdzenia postanowiono wykorzystać energię mechaniczną jaką człowiek „oddaje” elewacji podczas jej formowania i zamienić ją na energię elektryczną. Sytuacja taka jest możliwa jeśli w rurkach umiejscowimy magnes neodymowy, a w ścianie naokoło rurek zamontujemy cewkę. Jeśli poruszymy rurką, magnes w niej umiejscowiony również zmieni swoje położenie. Zmiana położenia magnesu względem zwojów cewki spowoduje zjawisko indukcji elektromagnetycznej co sprawi, że w układzie popłynie prąd. Energia elektryczna akumulowana będzie w kondensatorze skąd w nocy będzie zasilać żarówki LED znajdujące się wewnątrz pawilonu. Dzięki zastosowaniu przezroczystych rurek pleksi światło będzie wydostawać się na zewnątrz dając niebanalny efekt świetlny.
Gdy teren zostaje zaadaptowany pod zabudowę spora część bądź całość zielonej działki zostaje zabrana. Tworząc piątą elewację uwzględniono tą okoliczność i przewidziano pokrycie dachu zielenią ekstensywną. Projektując należy pamiętać aby wszystko co zostało utracone, odzyskać. Podążając za tą myślą najlepszym rozwiązaniem, które jest szansą na zrównoważony rozwój terenów zurbanizowanych, było umiejscowienie zieleni na możliwie jak największej powierzchni działki. Po stronie południowego patio został przewidziany pas zieleni, jednak nie ma on wystarczająco dużej powierzchni aby mógł stanowić jej całość. Zielony dach jest idealnym rozwiązaniem dla obiektów tego typu, znajdujących się w centrach miast, gdyż jak wiadomo coraz mniej miejsca przeznaczane jest na tereny zielone, a coraz więcej zabierane pod zabudowę.
Ze względu na bliski kontakt człowieka z wytwarzaną przez niego energią elektryczną, zastosowano zabezpieczenia, które mają na celu ochronę jego zdrowia i życia. Cewki zostały pokryte substancją izolacyjną, następnie odseparowane od otoczenia gumowymi płytami, które również stanowią izolację. Natomiast same rurki zostały wykonane z pleksi., która charakteryzuje się tym, że nie przewodzi prądu. Detal zakończenia rurki został zaprojektowany z myślą o człowieku, w przekroju podłużnym ma on kształt półelipsy, tak aby nie narazić na uszkodzenie ludzkiego ciała. Ponieważ rurki mają bardzo małe pole przekroju poprzecznego oraz są w dużym stopniu zagęszczone, ciężar ciała ludzkiego rozkłada się równomiernie na ich powierzchni. Aby zapobiec sytuacjom w których, dwie osoby w tym samym czasie chciałyby odbić się po dwóch różnych stronach elewacji, przewidziano zamontowanie fotokomórek przekazujących sobie informacje o obecności jakiegokolwiek obiektu. Czujniki zamontowane po obu stronach wykrywając obiekt po jednej stronie automatycznie blokują możliwość przesunięcia rurek w ścianie po drugiej stronie. Fotokomórki rozstawione są co 0,5 m i osadzone na wysokości 2.26 m.
