Park rozrywkowo-edukacyjny z hydrobotaniczną oczyszczalnią ścieków na Wyspie Zielonej w Szczecinie to temat pracy dyplomowej wykonany przez Sonię Dubois pod kierunkiem Hugona Kowalskiego oraz Andrzeja Kurzawskiego na Wydziale Architektury i Wzornictwa Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu.
Lokalizacja projektu była podyktowana planami Szczecina względem wysp. Oczyszczalnia wraz z parkiem rozrywki i halą wielofunkcyjną wpisują się w zwycięskie zagospodarowanie Wyspy Zielonej autorstwa biura Maćków Pracownia Projektowa, które zwyciężyło w konkursie „Łasztownia- nowe serce miasta” (konkurs architektoniczno-urbanistyczny został rozstrzygnięty rok temu). Bajkowe przedstawienie projektu miało na celu zainteresowanie sprawą ścieków nie tylko architektów. Projekt jest odpowiedzią na problemy z jakimi zmagało się miasto, gdy 40 000 m3 ścieków nieoczyszczonych lądowało w Odrze oraz o niewiedzy społeczeństwa na temat skutków takiego postępowania.
Park rozrywkowo-edukacyjny z hydrobotaniczną oczyszczalnią ścieków na Wyspie Zielonej w Szczecinie
Projekt: Sonia Dubois
Promotor: mgr inż. arch. Hugon Kowalski i mgr inż. arch. Andrzej Kurzawski
Uczelnia: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu | Wydział Architektury i Wzornictwa
Park rozrywkowo-edukacyjny z hydrobotaniczną oczyszczalnią ścieków na Wyspie Zielonej w Szczecinie
Idea projektu powstała po analizie danych dotyczących zanieczyszczeń Odry ściekami komunalnymi w granicach Szczecina i planach miasta na zagospodarowanie terenów portowych w ramach projektu Floating Garden 2050. Miasto zakłada również modernizację starych oczyszczalni ścieków i wybudowanie nowych (projekt Czysta Odra w Szczecinie). Mimo funkcjonującej od niedawna Oczyszczalni Pomorzany, Szczecin wciąż zmaga się z problemem zanieczyszczenia Odry. Bez dokonania radykalnych zmian w sposobie korzystania z rzeki, radzenia sobie ze ściekami i edukacji społeczeństwa o zagrożeniach związanych z zatruciem rzek, osiągnięcie dobrego stanu wód będzie niemożliwe.
Ratunkiem dla rzek jest całkowite zaprzestanie zrzutu nieoczyszczonych ścieków oraz działania prewencyjne. Istotne jest uświadamianie społeczeństwu, że wraz ze ściekami emitowane są substancje organiczne, powodujące nadmierne użyźnianie wody oraz substancje toksyczne, powodujące liczne choroby, od alergii po raka.
Celem projektu było stworzenie miejsca, gdzie możliwe byłoby zapoznanie społeczeństwa z problemem zanieczyszczeń rzek oraz opracowanie obiektu oczyszczalni hydrobotanicznej. Miałaby ona za zadanie obsługiwać wyspy, które miasto planuje zabudować. Oczyszczalnia miałaby również pozytywny wpływ na jakość wody, ponieważ produkuje wodę II i I klasy czystości.
W ten sposób powstał projekt hydrobotanicznej oczyszczalni ścieków wraz z parkiem rozrywki i halą wielofunkcyjną. Całość wkomponowana jest w plan zagospodarowania, który został został wyróżniony w 2017 roku w konkursie „Łasztownia – nowe serce miasta”.
W skład założenia parkowego wchodzą: hala z magazynem chłodniczym przy zachodnim brzegu wyspy oraz pierwsza w Szczecinie hydrobotaniczna oczyszczalnia ścieków, zlokalizowana przy brzegu wschodnim. Oba budynki są oddzielone bezpośrednio od nabrzeży dwoma otwartymi zbiornikami wodnymi, inspirowanymi basenami portowymi. Przy nich umiejscowione są: wypożyczalnie kajaków, doki będące częścią magazynu chłodniczego (w hali), basen publiczny, pomosty i przystań.
Przeciwlegle położone budynki oddziela park z licznymi atrakcjami i punktami z jedzeniem ulicznym. Wschodni i zachodni brzeg łączy sztucznie stworzona „rzeczka”. Kanał jest trasą kajakową, która ma swój początek przy lewym brzegu wyspy. Strumyk wspomagany pompą przepływa przez halę wielofunkcyjną, park rozrywki, zbiornik przy oczyszczalni i kończy bieg w basenie wschodnim (istnieje możliwość kontynuowania podróży w kierunku Rezerwatu przyrody Kurowskie Błota). Sztuczny kanał obrośnięty jest hydrofitami, wspomagającymi oczyszczanie biologicznej wody. Ogród spacerowy możliwy jest do zwiedzania również na pieszo. W obu przypadkach użytkownicy mają możliwość poznać i zrozumieć okolicę przy pomocy mapy, opisującej park i ciekawostki o wodzie.
Założenie inspirowane jest pierwszymi ogrodami edukacyjnymi (romantycznymi). Osiowy układ budynków z siecią krętych alejek i eklektyczny zestaw obiektów tworzą wśród wysokiej zabudowy wyspy oazę zabawy. Park zachęca ludzi do niezobowiązującej rozrywki. Bardziej zainteresowani natomiast mogą zagłębić się w tajemnice parku i oczyszczania ścieków, odwiedzając cichych bohaterów miejsca – rośliny.
Rośliny w szklarni pracują przez cały rok, a mikroorganizmy żyjące na ich korzeniach wykonują „brudną robotę” dla 40 000 mieszkańców wysp oczyszczając ścieki. Budynek podzielony jest na 3 bryły. Pierwsza, północna, mieści baseny, w których rozpoczyna się proces biologicznego czyszczenia ścieków. Doprowadzone są tu ze środkowej bryły budynku, gdzie mieszczą się wszystkie urządzenia techniczne. Południowa szklarnia kryje roślinność pracującą nad ostatnim procesem oczyszczania. Woda w basenach jest II i I klasy czystości. Po dezynfekcji światłem UV część oczyszczonych ścieków trafia do basenu i Odry, część wykorzystuje się ponownie.
Zamysłem „baśniowego” przedstawienia projektu była chęć zaprezentowania idei w sposób zrozumiały i interesujący nie tylko dla architektów. Użytkownikiem parku rozrywki jest również człowiek, który szybko znudziłby się zwykłym parkiem w mieście – wylewa przydomowe ścieki do rzeczek i nie rozumie rysunków technicznych. Mapa i aksonometria przybliżają ideę planu i oprowadzają każdego odbiorcę w sposób zrozumiały, tłumacząc ideę, która jest fundamentem całej koncepcji.
Pomysł „wyspy na wyspie” to krok w stronę ratowania Odry, szczecińska Nibylandia i pierwsza w mieście palmiarnia.
